چکیده:
هدف از پژوهش حاضر تهیه و ساخت مقیاس «خداآگاهی» با توجه به آموزههای برآمده از منابع معتبر اسلامی و تعیین ویژگیهای روانسنجی (اعتبار و روایی) آن بود؛ بدین منظور، ابتدا به روش توصیفی و تحلیل متن، آیات و روایات مربوط به سازة خداآگاهی طبقهبندی و گزارههای نشانگر این سازه طراحی شد. پس از تایید روایی محتوایی این مقیاس توسط هشت نفر از کارشناسان خبرة حوزه و دانشگاه، درنهایت پرسشنامة 25 گزارهای در یک طیف چهار گزینهای لیکرتی به آزمون آزمایشی گذاشته شد. در مرحلة نهایی اول 225 و دوم 200 نفر نمونه به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب و به روش پیمایشی، ویژگیهای روانسنجی مقیاس بررسی شد.یافتهها نشان داد که مقیاس خداآگاهی ازنظر رواییسنجی محتوایی، ملاکی، سازهای و افزایشی روایی لازم و بالایی دارد. در تحلیل عوامل اکتشافی، چهار عامل بهدست آمد. ارتباط مقیاس خداآگاهی با برخی از مقیاسهای روانشناختی، نشانگر روایی افزایشی و توان تبیین و پیشبینی این مقیاس بهعنوان یک ابزار روانشناختی است. این مقیاس ازنظر اعتباریابی به روش بازآزمایی، دونیمهسازی، همسانی درونی و ضریب آلفای کرونباخ (90/0) هم اعتبار لازم و مطلوب را دارد. درنتیجه مقیاس خداآگاهی میتواند بهعنوان ابزاری با ویژگیهای روانسنجی روا و معتبر در پژوهشهای اسلامی و روانشناختی استفاده شود.
خلاصه ماشینی:
ساخت مقیاس خداآگاهی و بررسی ویژگیهای روانسنجی آن مسعود نورعلیزاده میانجی 1 دکتر ابوالقاسم بشیری 2 چکیده هدف از پژوهش حاضر تهیه و ساخت مقیاس «خداآگاهی» با توجه به آموزههای برآمده از منابع معتبر اسلامی و تعیین ویژگیهای روانسنجی (اعتبار و روایی) آن بود؛ بدین منظور، ابتدا به روش توصیفی و تحلیل متن، آیات و روایات مربوط به سازة خداآگاهی طبقهبندی و گزارههای نشانگر این سازه طراحی شد.
چگونه میتوان مقیاسی را براساس آموزههای برگرفته از منابع اسلامي ساخت كه بتواند بهصورت كمّي متغیر خداآگاهی را اندازهگيري کند؟ ویژگیهای روانسنجی مقیاس خداآگاهی چیست و آیا روایی و اعتبار لازم را دارد؟ با توجه به روش تحلیل عوامل اکتشافی، مقیاس خداآگاهی چند مؤلفه یا عامل زیربنایی دارد؟ جایگاه و توان تبیینهای روانشناختی مقیاس خداآگاهی، با توجه به ارتباطسنجی این مقیاس با مقیاسهای روانشناسی دیگر، تا چه اندازه است؟ روش ازيکطرف، این پژوهش از نوع کیفی و با استفاده از شیوة تحلیل متن (منابع اسلامی) برای فراهمکردن گزارههای موردنیاز در ساخت مقیاس «خداآگاهی» و ازطرفدیگر، از نوع پیمایشی یا زمینهیابی برای رواییسنجی و اعتباریابی مقیاس است.
اجرای دوبارة مقیاس نهایی خداآگاهی با ویراست جدید با نمونههای دیگر (به تعداد 200) که نتایج آن نشان داد ساختار اساسی و عاملی مقیاس و اعتبار آن (با آلفای کرونباخ مشابه) پس از گذشت چندین سال حفظ شده است.
همچنین، در پژوهش تبیک (1389) همین میزان بهدست آمد و در پژوهشی دیگر، آلفای کرونباخ این مقیاس 84/0 گزارش شده است (شاهمحمدی و همکاران، 1385: ص 150).