چکیده:
هدف پژوهش حاضر ارائة ابزاری برای کمّیسازی سبک لذتبری براساس یک مدل مفهومی در منابع اسلامی است. این مدل مفهومی، لذتبری را بر روی پیوستاری از سعادتنگری تا لذتنگری؛ دو رویکرد مهم در بهباشی نشان میدهد. برای استخراج مولفههای مدل مفهومی لذتبری سعادتنگر و لذتنگر در منابع اسلامی، از روش توصیفیـتحلیلی در گزارههای دینی و برای بررسی ویژگیهای مقیاس از روش پیمایشی استفاده شده است. به منظور تدوین مقیاس سبک لذتبری گویههای مناسب براساس مولفههای نظری طراحی شد. برای تعیین روایی ابزار، گویههای اولیة مورد ارزیابی کارشناسان روانشناسی که با متون اسلامی آشنایی داشتند، قرار گرفت. این مقیاس در نمونة 360 نفری شامل طلاب علوم دینی و معلمان مقطع ابتدایی شهرستان قم اجرا شد. نتایج نشان میدهد مقیاس سبک لذتبری براساس منابع اسلامی 92/0 اعتبار دارد. توافق بالا میان نظرات اکثر کارشناسان (33/83 درصد) به محتوای پرسشها روایی محتوایی آن را نشان میدهد. نتایج تحلیل عوامل نیز روایی و ساختار عاملی مناسبی را نشان میدهد. نتیجة تحلیل عاملی اکتشافی استخراج پنج عامل مبتنیبر ویژگیهای سبک لذتبری کارآمد در منابع اسلامی بوده است. این پژوهش نشان میدهد که سبک لذتبری براساس منابع اسلامی قابل کمّیشدن است و مقیاس ساختهشده، ویژگیهای روانسنجی لازم را دارد. این مقیاس از پنج عامل (تعالیجویی، مهارگری، هدفمندی، عاقبتاندیشی و میانهروی) تشکیل شده است.
خلاصه ماشینی:
از دیدگاه منابع اسلامی، فضیلت، لذت و شادکامی در مدل سعادتنگری صورتبندی میشود؛ ازاینرو، در مدل لذتبری سعادتنگر دو گرایش لذت و فضیلت در مقابل هم نیستند، بلکه گرایشهای لذتجویانة مادی در کنار گرایش به ابراز فضیلت و تجربة لذتهای عالی کاملکنندة احساس سعادتمندی فرد است؛ بنابراین، در سبک لذتبری سعادتنگر، گرایشها و رفتارهای فرد مبتنیبر فضیلت باشد یا لذت، ویژگیهایی دارند که براساس میزان حضور این pursuing intrinsic goals and values as ends in themselves personal growth relationships community contribution physical health competence auotonomy relatedness authentic happiness ویژگیها لذتبری فرد کارآمدتر و احتمالاً در سلامت روانی مؤثرتر خواهد بود (عباسی، 1390).
به لحاظ جمعآوری، تجزیه Content validity Construct Reliability و تحلیل دادهها نیز از دو روش توصیفیـتحلیلی و پیمایشی استفاده شده است؛ چراکه این پژوهش از یکسو، در حوزۀ علوم اسلامی قرار دارد و ازسوی دیگر، به روانسنجی مربوط است.
ابزار پژوهش: فرم 97 سؤالی مقیاس سبک لذتبری سعادتنگر براساس منابع اسلامی که توسط محقق ساخته شده است.
برای اینکه فرم نهایی پرسشنامه تهیه و تنظیم شود، بايد پیشنویس آن بهصورت آزمایشی و مقدماتی 1 بر روی گروهی از pilot study افراد جامعه که قصد داریم یافتههای پژوهش را به آنها تعمیم داده یا به توصیف و تفسیر آنها بپردازیم، اجرا شود (دلاور، 1389)؛ بنابراین، در این مرحله، فرم 120 سؤالی مقیاس سبک لذتبری براساس منابع اسلامی بر روی 52 آزمودنی از دانشپژوهان مؤسسة آموزشیـپژوهشی امام خمینی اجرا شد.
همچنین، تحلیل عاملی این مقیاس، پنج عامل متمایز را بهعنوان عوامل سبک لذتبری براساس منابع اسلامی نشان داد.