چکیده:
باتوجه به فضایل بی نظیر اهل بیت در قرآن و روایات و وصیت رسول خدا (ص) به امت درباره اهل بیتش (حدیث ثقلین)، تعیین و شناخت مصداق این اصطلاح، مقدمه نجات امت از گم راهی هاست. تعیین این مصداق در صحاح سته که از وثوق قطعی نزد فرقه های اهل سنت برخوردار است، باتوجه به خود روایات صحاح و بررسی عقلی آنها، برای شناخت حقیقت دور از تعصب سودمند و تاثیرگذار است.
این نوشتار به بررسی این اصطلاح در چهار صحیح از صحاح سته می پردازد که در این باره احادیثی نقل کرده اند. دیدگاه صاحبان صحاح سه بخش تقسیم می پذیرد: 1. پنج تن آل عبا مصداق اهل بیتند؛ 2. همسران پیامبر مصداق اهل بیتند؛ 3. منسوبان پیامبر (همسر و خویشاوندانش) اهل بیت ایشانند. پس از بررسی این فرض ها، با کمک المیزان فی تفسیر القرآن، مشخص شده است که با استناد به متن قرآن و روایات و دلیل عقلی، می توان ثابت کرد که اهل بیت در صحاح پنج تن آل عبایند.
خلاصه ماشینی:
به هر روی، این روایت به خوبی ثابت میکند که «اهلبیت» در آن پنج وجود مقدس منحصر است و همسران پیامبر (ص) را در برنمیگیرد؛ زیرا هنگامی که امسلمه پرسید: «آیا من نیز با ایشانم؟»، حضرت به ایشان منفی پاسخ دادند و گفتند به تلویح گفتند هیچ کس شایستگی ندارد که در فضیلت تطهیر و بلکه دیگر فضایل، با آنان شریک شود.
برای تکمیل بحث، روایاتی از صحاح سته نقل میشود که بر پایه آنها ثابت میشود همسران رسول خدا (ص) اهلبیت نبودهاند: حرمت صدقه بر آل محمد (ص) و حلیت آن بر همسران پیامبر (ص) بخاری و مسلم در چند روایت بدین نکته اذعان کردهاند که صدقه بر آلمحمد (ص) حرام و بر همسران رسول خدا (ص) حلال بوده است: حسن و حسین (رضی الله عنهما) با خرمایی (که صدقه بود) بازی میکردند.
از دید بخاری و مسلم، زنان پیامبر (ص) اهلبیت آن حضرتند، اما برای رد این ادعا به روایات صاحبان صحاح سته دربارة برخی از رذایل اخلاقی همسران آن بزرگوار اشاره میشود: رسول خدا (ص) از زنانش کنارهگیری کرد در حالی که به خاطر شدت غضبش بر آنان، میگفت: یک ماه بر آنان داخل نمیشوم.
2. ارادة خداوند در آیة تطهیر تکوینیه است و این آیه فضیلت بزرگی برای «اهلبیت» به شمار میرود، اما به استناد روایات صحیح بخاری و دیگر صحاح سته، همسران پیامبر (ص) برای چنین فضیلت شایستگی نداشتند؛ پس اهلبیت نیز نبودند.