چکیده:
برآمدن چنگیزخان و حمله مغولان به بخش وسیعی از آسیا و قسمتهایی از اروپا، از مهمترین رویدادهای قرن هفتم هجری به شمار میآیند. سرزمین گرجستان، از جمله مناطقی بود که در پی نخستین لشکرکشیهای مغولان به قفقاز، مورد توجه و تهاجم آنان قرار گرفت. تهاجم و تسلط مغولان بر گرجستان، موجب تحولات سیاسی در عرصههای داخلی و خارجی این کشور شد. تضعیف گرجستان در منطقه، تابعیت پادشاهی قدرتمند باگراتیدی از امپراتوری مغول و ایجاد ساختار سیاسی و حکومتی جدید در سایه تسلط مغولان بر این کشور، میتوان از عمده ترین پیامدهای حضور آنان در این سرزمین شمرد. این مقاله میکوشد تا اوضاع داخلی گرجستان در آستانه حمله مغول، علل حمله و روند تسلط مغولان بر این سرزمین، تحولات سیاسی این کشور در دوره استیلای مغولان، و نحوه اداره گرجستان در این دوره را مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
به عنوان یک فرضیه کلی، می توان اشاره نمود که اهمیت خاص منطقهای گرجستان، سیاستها و برنامههای توسعهطلبانه مغولان و عملکرد نادرست حاکمان این کشور در مقابل مهاجمان، باعث شد تا این سرزمین نیز به قلمرو امپراتوری مغول ضمیمه شود و مانند برخی دیگر از مناطق مورد تصرف مغولان، توسط حاکمان محلی- با نظارت امرای مغول- ادارهگردد.
گرچه، سه سال بعد، روسودان در نامهای که به پاپ هنوریوس سوم نوشت، از این حمله به عنوان تهاجمی بیاهمیت یاد کرد (Allen,1932:1/110)، اما بروسه به نقل از وقایع نگار گرجی، اشاره میکند که این شکست، واقعهای مهم در تاریخ ارتش گرجستان بود؛ زیرا گرجیان، دیگر، جسارت مقاومت در مقابل مغولان را از دست دادند.
(Babayan, 1976:3/606-607) بایجو و تابعیت مناطق غربی گرجستان در سال 639ق به دلیل ضعف جسمی جرماغون، اداره امور غرب به بایجو واگذار شد، به این ترتیب، بایجو به عنوان فرمانده نیروهای مغول در شمال غربی ایران و قفقاز جنوبی، بر امور گرجستان و تحولات سیاسی آن نیز نظارت داشت (Kirakos,op.
cit:1//120 نحوه اداره گرجستان در دوره مغولان همانگونه که اشاره شد، با هجوم مغولان به گرجستان و استقرار گروهی از امیران و نویانها در این کشور، تحولات سیاسی چندی در ساختار حکومتی و اداری این منطقه به وجود آمد و این کشور به همراه دیگر مناطق فتحشده قفقاز جنوبی نظیر: ارمنستان و اران، تحت حکومت امیرانی قرار گرفت که از سوی خان بزرگ برای اداره نواحی غربی امپراطوری مغول انتخاب میشدند.