چکیده:
یوجین نایدا (Eugene Nida) از پیشگامان عرصة ترجمه و زبانشناسی است که در نظریة ترجمة خود در کتاب به سوی علم ترجمه، عناصری را در فرایند ترجمه ذکر کردهاست که عبارتند از: «اضافه، حذف و تغییر». این مقولهها را میتوان با فرایند ویرایش در سه سطح ساختاری، محتوایی و فنّی سنجید. در این مقاله، نخست شباهت عناصر مذکور در نظریة ترجمة نایدا با انواع ویرایش ذکر میشود و آنگاه این عناصر مشابه در ترجمههای قرآن کریم به عنوان یک متن بررسی، و بر این نکته تأکید میشود که ترجمههای قرآن نیز انواع ویرایش را برمیتابند؛ بنابراین، مقالة حاضر دو هدف را دنبال میکند: اوّل اینکه عناصر ویرایش و عناصر ترجمه در نظریة نایدا با یکدیگر شباهت و اشتراک دارند. دوم آنکه عناصر مذکور در ترجمههای قرآن قابل اجراست. برای انجام این پژوهش، به روش تحلیل علمی، عنـاصر نظـریّة نایدا و پیوند آن با انواع ویـرایش در سـه حـوزة 1. اضافة ترجمهای و ویرایشی، 2. حذف ترجمهای و ویرایشی و 3. تغییر ترجمهای و ویرایشی و در پایان، در ترجمههای قرآن بررسی شدهاست و با ذکر شواهد، برخی از نقصهای ویرایشی در ترجمههای قرآن کریم نشان داده شدهاست که خود، ضرورت همکاری مترجم و ویراستار را تأیید میکند، به گونهای که مترجمان باید برای تبیین بهتر آیات، یا خود دست به ویرایش بزنند و یا با ویراستار در ارتباط باشند و با ویرایش ترجمههای خود بر کیفیّت آنها بیفزایند.
خلاصه ماشینی:
از این رو، شکل زیر را برای پیوند فرایند ترجمه و ویرایش ارائه دادهاند (Robinson, 2003: 91): <رجوع شود به تصویر صفحه> </رجوع شود به تصویر صفحه> با مطالعه و تطبیق کتب مربوط میتوان پیوند عمیق این دو فن یا هنر را بهخوبی مشاهده کرد و میتوان گفت «همواره ویراستار و عمل ویرایش، واسطة میان نویسنده یا مترجم و بازار است و همچنانکه معمولا ویراستار با نویسنده همکاری میکند، مترجم نیز با ویراستار به عنوان یک عامل ایجاد صدا یا خوانندة بالقوة کتاب، همکار است» (The Oxford Handbook of Translation Studies, 2012: 107).
6ـ اضافه و افزایش (Addition) 6ـ1ـ اضافه یا افزایش ترجمهای افزایش ترجمهای را میتوان با «ترجمهافزایی» (Over-Translation) سنجید که «به دلایلی، از جمله جلوگیری از سختی خوانش در زبان یا فرهنگ مقصد، انگیزههای ایدئولوژیک یا روانتر کردن ترجمه، جزئیات زیادی را که در متن اصلی موجود نیست، به ترجمه میافزاید» (همان، 1394: 133)؛ یعنی معمولا مترجم به منظور روشنی پیچیدگیهای زبان مبدأ و تبیین مقصود نویسنده، عباراتی را به ترجمه میافزاید و در این حالت، همچون ویراستار عمل میکند؛ زیرا یکی از کارهای ویراستار نیز خوانش و انتقال رساتر مفهوم متن است که برای تبیین و یا تصحیح و تکمیل نظر مترجم و مؤلف اقدام به افزودن مطلب توضیحی میکند که در متن اصلی نیست و از سوی ویراستار به آن اضافه میشود، هرچند ممکن است عمل اضافه در ترجمه و ویرایش همواره مورد نیاز نباشد و یا نیاز به آن در یکی بیش از دیگری باشد.