چکیده:
علاوه بر راه شاهی به عنوان مسیر اصلی ارتباطی میان بوشهر و شیراز، راه دیگری معروف به راه جره مسیر فرعی و اضطراری بود که این دو شهر را به یکدیگر متصل میکرد. پس از انقلاب مشروطه، تحول ساختاری در نظام حکومت، و ضعف در اعمال اقتدار دستگاه حکومت مرکزی به بروز ناامنی فزاینده در راه شاهی، دومین مسیر پر رفت و آمد ایران، انجامید. در نتیجه دولت ایران با اعتراضات مکرر بریتانیایی ها که از این ناامنی ها متضرر شده بودند؛ مواجه گردید. از آنجا که هر دو مسیر راه شاهی و راه جره از قلمرو کوچ نشینان ایل قشقایی می گذشت؛ و صولت الدوله، ایلخان قدرتمند قشقایی، توان برقراری امنیت در هر دو مسیر را داشت؛ انگشت اتهام ناامنی ها نیز به سمت صولت الدوله و ایلش اشاره رفت. در برابر این بدگمانی ها، صولت الدوله اقدام به گشایش راه جره نمود. رویداد فوق این سوال را موجب می شود که «چرا صولت الدوله با وجود توان برقراری امنیت در راه شاهی، راه فرعی جره را جهت تردد کاروان های تجاری باز نمود؟» با نگاهی به اوضاع فارس و رقابت های محلی در این ایالت به نظر میرسد که علّت تصمیم فوق را می توان به تغییر موازنه قدرت به ضرر صولت الدوله در جریان رویدادهای پس از مشروطه، نسبت داد.
خلاصه ماشینی:
رويداد فوق اين سؤال را موجب مي شود که «چرا صـولت الدولـه با وجود توان برقراري امنيت در راه شاهي، راه فرعي جره را جهت تردد کاروان هاي تجاري بـاز نمـود؟» بـا نگاهي به اوضاع فارس و رقابت هاي محلي در اين ايالت به نظرمي رسد که علت تصميم فـوق را مـي تـوان به تغيير موازنه قدرت به ضرر صولت الدوله در جريان رويدادهاي پس از مشروطه ، نسبت داد.
تعداد تحقيقات جديد که به ايل قشقايي و رقابت هاي محلي فارس پرداخته اند بسيار زياد است ؛ امـا مهمترين آنها که گوشه هايي از موضوع مورد بحث اين پژوهش را ميتـوان در آنهـا يافـت ؛ مقالـه پيـر ابرلينگ با موضوع «سياست قبيله اي انگليس در جنوب ايران » و دو کتاب تأليف منصور نـصيري طيبـي تحت عنوان «ايالت فارس و قدرت هاي خارجي از مشروطيت تا سلطنت رضا شاه » و«نقش قشقايي هـا در تاريخ و فرهنگ ايران » و کتاب ديگري اثر مظفر قهرماني با عنوان «تاريخ وقايع عـشايري فـارس » ميباشد که هيچ يک از اين تحقيقات به رقابت هـاي فـارس بـه عنـوان دليـل گـشايش راه جـره نظـر نداشته اندو شايد به دليل برخي ملاحظات احتمال نقش صولت الدوله را در نـاامنيهـاي جنـوب ناديـده گرفته اند؛و همين نکته موضوع اين موضوع ويژگي بارزو تازه بحث حاضر است .
گذر قسمتي از راه شاهي از مناطق قشلاقي ايل قشقايي و اتحاد صولت الدوله با برخـي از خـوانين مسير بوشهر شيراز به موقعيت ويژه و اهرميجهت تحکيم حاکميـت و قـدرت بـراي ايلخـاني قـشقايي تبديل شده بود خصوصا در سال هاي پس از مشروطه و افزايش قدرت جناح رقيب صولت الدوله ، تـلاش در جهت حفظ قدرت و تأثيرگذاري در فارس براي وي ضروري مي نمود.