چکیده:
موضوع پژوهش حاضر، ارزیابی نکات مهم در شکلگیری و تحلیل تاریخنگاریهای محلی شبهقاره به زبان فارسی در دوره زمانی( 613-1150 ق) هست. با توجه به فقدان پژوهش مجزا در باب تاریخنگاری محلی فارسی شبهقاره در مقطع زمانی مذکور، میتوان به اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر آگاه گردید. مقاله به روش توصیفی-تحلیلی ؛ وجوه و ویژگیهای مهم تاریخهای محلی فارسی در ایالات شبهقاره در دوره زمانی موردنظر را موردبررسی قرار میدهد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که بیشتر این آثار در قالب فتحنامهها، تاریخهای سلسلهای- محلی و فرهنگنامهها تدوینشدهاند. مهمترین علل شکلگیری این آثار نیز توصیه حاکمان منطقهای و یا سلسلههای محلی ، به جهت تبیین موقعیت و اقتدار و نشان دادن قلمرو نفوذ و اقداماتشان بوده است . به همین دلیل عمده گونههای محلی نگاری بر اساس شیوه تاریخنامه حکومتهای منطقهای نگارش یافته است. سرزمین ایران نیز به جهت آنکه مهمترین واسطه فرهنگی میان جهان اسلام و شبهقاره بوده بیشترین تأثیر را به لحاظ فرهنگی در این سرزمین داشته است.
خلاصه ماشینی:
به جز ايالت سند (از قرن هفتم هجري) و ايالات ديگري مانند کشمير که قدمت قابل توجهي در باب تاريخ محلي شبه قاره دارند، گجرات و مالوه نيز ازلحاظ پيشينه نسبت به بسياري از مناطق هند در اين زمينه از سبقت بيشتري برخوردار است .
به نظر مي رسد با توجه به تنوعي که در تاريخ هاي محلي شبه قاره وجود دارد تنها نمي توان آن ها را از حيث انگيزه در قالبي مشخص دسته بندي نمود و اين مسئله به عوامل متعددي برمي گردد ازجمله : اول آن که ، در پديد آمدن اين آثار در هرکدام از ايالات ؛زمينه هايي چون موقعيت مکاني، مسائل سياسي ، اقتصادي ،اجتماعي و فرهنگي نقش داشته است .
علاقه مندي و اشتياق نواحي مختلفي از شبه قاره به اين نوع گرايش ها و سردمداران آن در تحولات فرهنگي ، معنوي ايالاتي از هند به اين موضوع به ويژه در سند ، کشمير، دهلي و يا برخي مناطق ديگر زمينه اي براي نگارش آثار و تأليفات را به فارسي فراهم آورد که تاريخ هاي محلي نيز از اين مسئله مستثني نيست .
با توجه به پراکندگي زماني و جغرافيايي مکاني تاريخ هاي محلي هند در دورة موردنظر چند نکته قابل درک و تأمل است : ١ – رواج زبان فارسي و فرهنگ ايراني – اسلامي در اين مناطق از عوامل مهم گسترش و تأليف اين گونه آثار بوده است .