چکیده:
تحلیل و بررسی نسبت میان عقلونقل، یکی از مهمترین موضوعاتی است که ذهن اندیشمندان را به خود مشغول ساخته است. دستیابی به تحلیل درست این رابطه از آنرو دارای اهمیت است که راه را بر شناخت منابع معتبر معرفت دینی هموار میسازد. از سوی دیگر، علامه طباطبایی یکی از بزرگترین حکیمان متاله سده اخیر به شمار میرود؛ بدینجهت تحلیل آراء او از اهمیت خاصی برخوردار است. در این نوشتار ابتدا به تبیین معنای عقل، وحی و نقل، بهعنوان مبادی تصوری بحث پرداخته میشود و در ضمن آن روشن خواهد شد که ادراکات عقل سلیم که با سلامت فطرت حاصل شده است و همچنین آموزههای قطعی وحیانی از دیدگاه علامه معتبر هستند. سپس به تبیین رابطه میان عقلونقل از منظر علامه و تحلیل این رابطه به دو روش پیشین و پسین پرداخته شده است. با توجه به نتایج این مقاله روشن میشود که از منظر علامه، عقلونقل از هماهنگی کامل برخوردار بوده و هیچ گزارهی خردستیزی در نقل و آموزههای وحیانی قطعی وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار ابتدا به تبیین معنای عقل، وحی و نقل، بهعنوان مبادی تصوری بحث پرداخته میشود و در ضمن آن روشن خواهد شد که ادراکات عقل سلیم که با سلامت فطرت حاصل شده است و همچنین آموزههای قطعی وحیانی از دیدگاه علامه معتبر هستند.
بر اساس جستجوی نگارنده تنها مقالهای که درخصوص تبیین رابطه عقل و وحی به صورت مستقل از منظر علامه طباطبایی نگاشته شده، مربوط به آقای روح الله بهشتی پور و با عنوان «عقل و وحی از نظر علامه طباطبایی» است که در نوع خود کاری ارزشمند محسوب میشود؛ اما آنچه نوشتار حاضر را از پژوهشهای صورت گرفته متمایز میکند، نحوه نگاه متفاوت به مسئله، برجسته نمودن یک مسئله بنیادین در خصوص نسبت عقل و نقل (بررسی وجود یا عدم وجود گزاره خردستیز در نقل) و ارائه پاسخ مستدل و جامع به آن با توجه به آثار علامه طباطبایی، ارائه دو روش برداشت شده از آثار علامه طباطبایی برای تحلیل دقیق مسئله فوق، ارجاعات متفاوت و در نهایت ارائه مدلی شفاف، برگرفته از روش علامه طباطبایی برای تبیین نحوه برخورد صحیح با موارد ظاهرا متعارضنما بین عقل و نقل میباشد.
بررسی وجود گزاره خردستیز در نقل قطعی در این بخش از منظر علامه روشن خواهد شد که آیا در دین اسلام که دینی خاتم و تحریف نشده است؛ گزارهای خردستیز وجود دارد یا خیر؟ بهعنوان مثال آیا گزارههای نقلی میتوانند انسان را به لافکری و یا نقض قوانین کلی عقلی مانند قانون علیت که عقل سلیم بر محال بودن آن حکم میکند دعوت نمایند؟ باید توجه داشت که مراد از حکم قطعی در عقل و نقل، قطع نوعی است و نه شخصی؛ بدین معنا که معیار دستیابی به قطع و یقین، نوع انسان با سلامت فطرت است و نه شخصی خاص.