چکیده:
آیه هفت سوره شرح با اطلاق لفظ و عدم ذکر متعلقش، باعث شده که مفسران
مصادیقی برای تعیین متعلق «فراغت» و «نصب» بیاورند. نگارنده ابتدا ترجمه های
مختلفی را که مترجمان از آیه کرده اند ذکر کرده، سپس دیدگاه های تفسیری مفسران
همراه با نقد آن ها یاد شده و در آخر صحیح ترین نظر تفسیری و تاویلی بیان شده است.
روایاتی که موید دیدگاه نصب امیر المومنین علیه السلام به خلافت و ولایت است، برای متعلق
«فانصب» ذکر شده و هماهنگی آن با سیاق، در مقایسه با دیگر تفاسیر مفسران بیان
گردیده است. در این نوشتار دو ددیگاه کلی تفسیری و تاویلی ارائه شده و هدف پژوهش
علاوه بر تبیین معنای تنزیلی و ظاهری آیه شریف و پذیرش آن، اثبات نظر تاویلی درباره
ایه (فاذا فرغت فانصب) است که همان دیدگاه مبنی بر نصب خلافت می باشد.
The verse seven of
Sūrat al - Shar ḥ ، with the application of its wording and not mentioning its object، has caused the interpreters to give referents to determine the object of farāghat (being done) and na ṣ b (appointing). The writer has first presented different translations that are provided for the verse; then he has mentioned the exegetical viewpoints of the interpreters along with their critique; and finally، he has stated the soundest exegetical and interpretive view. The viewpoints that confirm the appointment of Amīr al-Mu’minīn (A.S.) to caliphate and wilāyat (guardianship) are mentioned as the object of fan ṣ ab (appoint) and its conformity to the context in comparison to the other interpretations of the interpreters is clarified. In this writing، two general exegetical and interpretive viewpoints are presented. Besides clarifying the revelatory and apparent meaning of the noble verse and accepting it، the research aims at proving the interpretive view concerning the verse، ﴾So when you are done، appoint﴿، which is the viewpoint based on the appointment of caliphate.
خلاصه ماشینی:
نوشتار حاضر درصدد است نظر تأویلی را دربارۀ آیه اثبات کند که طبق سیاق و همچنین روایات مأثوره و شواهد لغوی، منظور آیه، نصب امیرالمؤمنین( به خلافت و جانشینی بعد از پیامبر( میباشد؛ چنانکه این دیدگاه در بسیاری از کتب اهل سنت نیز نقلشده است.
در مورد دیدگاه تفسیری نیز، نظر برگزیده از میان نظرات مختلف مفسران بیان گردیده است که با توجه به سیاق آیه با قبل و بعد آن، این است که وعده خدا یقینا محقق خواهد شد و به زودی خداوند پس از همۀ سختیها و دشواریها، همچون تحیر و تنگنایی و سختی و اندوه، به پیامبر( خاطری آسوده خواهد بخشید.
با فحص و جستوجو در بین کتب اهل سنت، چهار روایت به همین مضمون دیده میشود که آنها نیز در کتب خود این روایات را ذکر کردهاند؛ اما دربارۀ سخن زمخشری باید گفت که با توجه به اطلاق آیه و عدم ذکر متعلق خاصی برای آن، انطباق آیه با این تفسیر منقول از ائمه درباره نصب علی( به خلافت بلامانع است.
نقد نظریات حسن، ابن زید و علی بن طلحه تفسیری که آنها از آیه ارائه دادهاند، یکی از مصادیق ارائه شده دربارۀ آیه شریفه است که فراغت را به فراغت از پیکار و جهاد و تلاش در عبادت پروردگار و بهبود از بیماری و تابلو قرار دادن فراغت و صحت و تندرستی تفسیر کردهاند؛ و با محدود کردن آیه با این مصادیق که در مواردی مصادیق بسیار بعیدی هستند، غنای معنایی آیه را از بین بردهاند.