چکیده:
در تمام دوره های تاریخی آرایش بناها اهمیت خاصی داشته است و تزیینات بناها علاوه بر اینکه به عنوان یکی از ابعاد هنر و معماری در طول تاریخ مطرح است، شکل معماری را رونق می بخشید و بخشی از ساخت بنا محسوب می شد. برای معماری دوران اسلامی متناسب با تغییرات سیاسی، اقتصادی و مذهبی نیز، سبک و شیوهٔ خاصی وجود داشت و متناسب با همین تغییرات، تزیینات نیز دستخوش تحول می شد. نقوش تزیینی گویای احساسات معمار در تزیینات بنا بوده است که هر کدام معنای خاص خود را داشت و در هر دوره بسته به سلیقه معماران و تاثیراتی که پذیرفته اند رنگ های خاص و سبک های مختلف در اوج تزیینات بوده اند. در این پژوهش سعی شده است تصویری از نقوش تزیینی معماری اسلامی در ایران دوره مغول و ایلخانی ارائه شود و پرسش اساسی این است که شیوه تزیین به چه شکلی بوده و متاثر از چه ارکانی است؟ به نظرمی رسد هنر این دوره در حقیقت تلفیقی از هنر دوره های تاریخ ایران بعد از اسلام و برخی نقوش هنر شرق دور است. شیوه اجرای این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده است که با گردآوری منابع و داده ها از کتابخانه ها و تحلیل مطالب گردآوری شده به نگارش و تدوین نهایی آن اقدام شده است.
خلاصه ماشینی:
معرفی مختصری از نقوش تزیینی در معماری ایران علاقه به تزیین سطوح با ساخت بناها و ساختمان های منحصر به فرد هم ردیف بوده و طرح های تزیینی در نزدیکی مستقیم اجزا با کل ساخته می شده است ، به طوری که این ارتباط حتی در بین عناصر واقعی ساختمان کمتر دیده میشود.
تأثیر ویژگیهای مغول در تزیینات معماری ایلخانان در ایران اسلامی جامع التواریخ یکی از ارزنده ترین منابع این دوره در خصوص نوع اقامت و زندگی ابتدایی مغولان و ایلخانان در ایران صحبت کرد و آن را توصیف میکند: قوم تاتار مانند هر طایفه بدوی دیگر پایبند اقامت در محلی ثابت نبودند و قرارگاه های ایشان منحصر به همان چادرهای ایلیاتی بوده است .
در دوران ایلخانان نیز با توجه به شرایط این دوره تحولاتی در تزیینات معماری به وجود آمد که در قبل و بعد از خود بی ٣٥ نظیر بوده است و دوره تازه ای از هنر تزیینی را بر روی ایران گشوده است .
در راستای اثبات فرض های پژوهشگر باید گفت که نقوش تزیینی در معماری ابنیه ایران دوره اسلامی با توجه به آثار بر جای مانده که تعدادی از آن ها نیز ذکر شد اول تحت تأثیر نقوش دوران قبل ازخود یعنی سلجوقیان بوده است زیرا که مغولان از ابتدای ورود و تشکیل حکومت ایلخانی مهارتی در معماری و نوع تزیین نداشتند به این دلیل شیوه تزیین دوران سلجوقی را که خود دوره شکوفایی از این هنر است را ادامه دادند.