چکیده:
در پهنه جهان اسلام، در ساحات گوناگون عرفان و علوم باطنی، حکمت و دانشهای عقلی، اخلاق نظری، کلام و معارف عقیدتی، قرآن، فقه و حدیث و علوم نقلی و حتی دانش تاریخ میتوان از «دیگری» سخن گفت و موضع اندیشمندان مسلمان را در این موضوع در هر حیطه به طور جداگانه به نظاره نشست. آنچه در این مقاله مطرح است، بررسی مسئله «دیگری» در ساحت دیگر شرایع از نظرگاه محیی الدین ابنعربی است. بدین منظور، پرسش از حقانیت یا عدم حقانیت ادیان به آثار ابنعربی عرضه گردیده و مبنای فکری او در برابر مسئله دیگر شرایع مورد بررسی قرار گرفته است. پرسشی که هرچند برای خود او به عنوان مسئله مطرح نبوده است اما بررسی آن، رویکرد ابنعربی را به عنوان یک عارف مسلمان در مواجهه با دیگر شرایع نشان میدهد و از جمله فروع دیدگاه او در برابر مقوله عام «دیگری» به شمار میآید.
خلاصه ماشینی:
کاشاني ١٣٧٠: ١٧٨ Knowledge 209 ابن عربي و ديگر شرايع در مقام «ديگري » ٢٠٩ علي اصغر مصلح ،حامده راستايي اختلاف تجليات الهي، اختلاف نسب بين حق و اشياء را به دنبال دارد.
»١ ابن عربي در جايي ديگر با توجه به اختلاف قوابل در عين تام بودن فاعليت فاعل ، تأکيد مي - کند از آن جايي که هر يک از انسانها را مزاج خاصي است ، خداوند نيز بـه اقتضـاي تفـاوت مزاجها و تواناييهاي افراد، شرايع متفاوت را به گونه اي نازل کرده است که شامل همه مزاج - هاي عالم بشوند و همه از فضل الهي بهرهمند شوند و هر يک از افراد، به اقتضـاي خلقـت و مزاج طبيعي خود پذيراي يک شريعت خاص گردند.
همان، ج ٣: ٤١٠ Knowledge 215 ابن عربي و ديگر شرايع در مقام «ديگري » ٢١٥ علي اصغر مصلح ،حامده راستايي مي داد)، بدين نکته اشاره دارد که متفرق بودن مردم از جهت شـريعت ، خواسـت و اراده حـق تعالي بوده و در واقع اراده خداوند بدين امر تعلق نگرفته اسـت کـه مـردم همگـان بـر يـک طريقت باشد وگرنه براي هر کدام شريعت و راه جدايي قـرار نمـيداد.
همان، ج٤: ٤٠٠ Knowledge 219 ابن عربي و ديگر شرايع در مقام «ديگري » ٢١٩ علي اصغر مصلح ،حامده راستايي پيام آوران الهي و سيادت، اکمليت و افضليّت پيامبر اسلام در ميان آنان به عنوان انسان کامل و صاحب حقيقت محمّديّه است .