چکیده:
کیاییان خاندانی است محلی که حدود دو قرن نیم بر ناحیه بیه پیش گیلان حکومت نمود. آن ها توانستند مدت ها به شکل خود مختار و مستقل از حکومت مرکزی؛ حاکمیت خود را حفظ نمایند. همین نوع حکومت کیاییان سبب شد تا نهضت صفویان در پناه حمایت آنان به بار نشیند. اما در ادامه، حکومت صفویه به دلیل بسط و گسترش قدرت خود و ایجاد سیاست ایران واحد؛ به تضعیف قدرت این خاندان محلی همت گماشت. به نظر می رسد اختلافات و جنگ های داخلی گیلان، از درون این حکومت را تضعیف نمود. همچنین به دلیل سیاست تمرکز گرایی شاه عباس و جاذبه های جغرافیایی و عوامل اقتصادی گیلان و همین طور اختلافات مذهبی کیاییان با حکومت صفوی و برخی مطامع اقتصادی و سیاسی صفویان؛ حکومت کیاییان راه سقوط را طی نمود. در این پژوهش سعی خواهد شد با اتکا به منابع این دوره، این عوامل مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. هدف این بررسی انجام یک پژوهش توصیفی- تحلیلی در حوزه مطالعات تاریخی (کتابخانه ای) و به منظور شناخت و ارزیابی عوامل زوال و سقوط دودمان سلسله کیاییان در گیلان و در زمان حکومت صفویه به ویژه شاه عباس اول است.
خلاصه ماشینی:
اما در ادامه به دلیل بر خی از عوامل که مهم ترین آن ها حضور خود دولت صفویان در عرصه حکومت مرکزی ایران و همین طور تغییر شرایط و اوضاع سیاسی زمان ، با پیچیدگی های خاص خود که به دنبال به دست آوردن یک قدرت واحد و از بین بردن حکومت های بومی و ریشه دار بود؛ نتوانست این حکومت دوام آورد و در نهایت سقوط کرد.
اگر چه مقالاتی در ارتباط با آل کیا از نعیمی و شورمیج در خصوص موضوعیت مقاله پیش رو به چاپ رسیده است ، اما این مقاله سعی دارد به شکل مبسوطی برخی از عوامل سقوط کیاییان از جمله اختلافات درونی و جنگ های داخلی گیلان که منجر به باز شدن شیرازه قدرت کیاییان گردید و نیز سیاست تمرکز گرایی شاه عباس و علل آن و همچنین بیان اندیشه های کیاییان در خصوص همتراز دانستن قدرت خود با صفویان و نیز ریشه یابی اختلافات حکومت کیایی با شاهان صفوی، را بررسی نماید.
٦٤ لذا مهم ترین مساله این تحقیق شناسایی عوامل سقوط این دودمان حکومتگر محلی، با اتکا به پاسخ دادن به پرسش های زیر است : اینکه شاهان صفوی چه نقشی در سقوط حکومت کیاییان ایفا کردند؟ عملکرد خود خاندان کیایی تا چه حد در زوال این حکومت تأثیر داشت ؟ با این حال فرضیاتی برای این تحقیق متصور است که طی آن : جنگ های داخلی گیلان و سیاست های شاهان صفوی و موقعیت خاص جغرافیایی و اقتصادی گیلان و همین طور برخی از عملکردهای خان احمد کیایی یعنی آخرین حکمران کیایی را در سقوط این سلسله مؤثر می داند.