چکیده:
آشنایی خاقانی با زبان و ادبیات عرب و بهرهگیری از سرودههای شاعران این زبان، در کنار سبک ویژه او که فنی و مصنوع است موجب شده است توجه خاصی به برخی شاعران عرب داشته باشد که ذهن و زبان و سبکی نزدیک به وی دارند. هدف این مقاله مقایسه شخصیتی و اندیشگانی خاقانی و ابوالعلاء معری است که با روش تطبیقی آثار این دو شاعر را از منظر جنبههای مشترک مطابقت داده است . این دو شاعر از منظر برخی خصوصیات زبانی و اندیشگانی و روحی، همچون: زودرنجی، مناعت طبع، روحیه انتقادی، پایبندی به مباحث اخلاقی، حس مفاخره ، بدبینی و غیره با هم قرابت دارند. علاوه بر اشاره مستقیم خاقانی به آثار ابوالعلاء یا ترجمه مضامین شعری وی ، بسیاری از مضامین و اندیشههای این دو شاعر قرابت آشکاری با هم دارد تا حدی که میتوان گفت از میان شاعران عرب، ابوالعلاء از نزدیکترین شاعران به خاقانی است. . .
خلاصه ماشینی:
آموختۀ سقط زند ارواح (مقایسۀ تطبیقی زبان، شخصیت و اندیشههای خاقانی با ابوالعلاء معری) یوسف اصغری بایقوت * 1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جیرفت دریافت: 13/9/1396 پذیرش: 18/9/1396 چکیده آشنایی خاقانی با زبان و ادبیات عرب و بهرهگیری از سرودههای شاعران این زبان، در کنار سبک ویژۀ او- که فنی و مصنوع است- سبب شده است تا توجه خاصی به برخی شاعران عرب- که ذهن و زبان و سبکی نزدیک به وی دارند- داشته باشد.
و بین بنی حواء والخلق کله شرور فما هذی العداوۀ و الذحل؟ (معری، بیتا، 2/ 178) من ادعی الخیر من قوم فهم کذب لا خیر فی هذه الدنیا و لا خیر و سیرۀ الدهر ما تنفک معجبۀ کالبحر تغرق فی ضحضاحها السیر (همان، 1/ 344) همین نگاه در شعر خاقانی نیز دیده میشود و معتقد است که تا جهان بوده وفا و انسانیت وجود نداشته است و هیچگاه این امر در دنیا اتفاق نخواهد افتاد: تا جهان است از جهان اهل وفایی برنخاست نیک عهدی بر نیامد آشنایی برنخاست باورم کن کز نخستین تخم آدم تاکنون از زمین مردمی مردم گیایی برنخاست (خاقانی، 1382: 746) اما در پس نگاه بدبینانۀ آنها گاه ویژگی مشترک دیگری نهفته که نگاهی ملایمتر است و از منظر آن، تغییر زمانه طبایع را تغییر داده و انسانیت را از بین برده است.