چکیده:
در سنت تفکر اسلامی برهان فطرت در اثبات وجود خدا، برهانی ملهم از آموزه های قرآنی و مبتنی بر
رویکردی انسان شناسانه است. گرانیگاه برهان فطرت، التفاتی مضمر در نفس انسان نسبت به کمال بحت
و مطلق است. آیت الله شاه آبادی به عنوان یک فیلسوف مابعد صدرایی، کوشیده تا معطوفیت ذاتی نفس
به مفهوم کمال را در آمیزش با قاعدة فلسفی تضایف در تفکر اسلامی، همچون تمهیدی جهت اقامه
استدلالی برای اثبات وجود متعلق التفات نفس به کار گیرد. در مقاله پی ش رو استدلال مذکور (برهان
فطرت عشق)، در قالب دو قیاس اقترانی و استثنایی صورتبندی شده و لوازم و مقومات آن مورد نقد و
بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
Hamide Shahabadi مقدمه اثبات وجود خدا از طريق فطرت و مقتضيات آن، مأخذ و مصدري قرآني دارد؛ هـر چنـد ايـن حقيقت از ديرباز مورد توجه انديشمندان مسلمان قرار داشته است ، با اين حال، بايد اذعان کرد که در تفکر آيت الله شاهآبادي، براي نخستين بار شاهد صورتبندي فلسفي و منطقي حقيقتِ مذکور در قالب براهين متعدد هستيم ، امري که خود، گواهِ اهميت و اولويت برهان فطرت بـا تقرير و روايت ايشان است .
برهان فطرت عشق ، مشتمل بر دو مقدمه اصلي است : الف ) گرايش فطري و بالفعل انسان به سمت کمال مطلق : در نظر آيت الله شاهآبادي انسان، فطرتاً عاشق و شايق کمالِ علمي و عملي است ؛ اين عشق و شوق فطري به کمال، حدِّ يقفي ندارد؛ نحوي که اگر انسان به مرتبه اي از کمال دست يابـد، باز هم مرتبه اي بالاتر يعني کمالي کامل تر از کمالِ پيشين را آرزو ميکند؛ ايشان تأکيد مي - کند که اگر انسان بر همه کمالاتي که در زمين وجود دارد نيز احاطه يابد و احتمـال دهـد در کره ديگري نيز کمالي وجود داشته باشد، بيشـک آرزوي نيـل بـه آن را خواهـد داشـت ، تـا جاييکه حتي اگر به همه کمالهاي موجود در کُرات و کهکشانهاي ديگر هم دست يابد، باز هم کمالات بالاتري را جستجو ميکند.
همچنانکه در باب مقدمه اول برهان گفتـيم ، گـرايش و شوق فطري انسان نسبت به معشوق خود، يعني کمال بحت و مطلق ، وجودي بالفعل دارد که با ذات انسان آميخته و ممزوج است ؛ نيز گفتيم همين که انسان بتواند امکان يا احتمـال بـه وجود کمال مطلقي که معشوق حقيقي فطرت اوست بدهد، کافي است کـه در ايـن عشـق و شوق خود پايدار باشد.