چکیده:
هرچند یحیی بن امّ طویل در منابع حدیثی و تاریخی با اصطلاح «باب» برای امامان شیعه
معرفی شده است، اما در مصداق این موضوع یعنی باب بودن وی برای امام سجاد و یا امام
محمدباقر علیه السلام، میان امامیه و نصیریه اختلاف هست. برای درک این اختلاف و ارائه
پاسخی راهگشا در باب آن، ضروری است تا ابتدا شخصیت تاریخی و سپس احادیث
منقول از طریق یحیی و موضوعاتی مانند مشایخ حدیثی و راویان وی، مورد پژوهشی
تاریخی– حدیثی قرار گیرد. در این پژوهش افزون بر شناختی مطلوب از احوال یحیی و نیز
صفحاتی از تاریخ غیرمکتوب شیعیان ، نشان داده شد که اسناد و شواهد تاریخی موجود،
دلیلی بر مصادیق باببودن یحیی و حتی حجتی بر کارکرد اصطلاح باب در جامعه امامیه،
دست کم در مورد یحیی نخواهند بود.
Although Yahya b. Umm-i-Tuwail has been introduced in traditional and historical sources as the Bab of Shiite Imams, but it is not clear for whom exactly he had been the Bab, Imam Sadjdjad or Imam Baqir, 4th and 5th Shiite Imams? So, this is a matter of deference between Imamiyyah and Nusayriyyah. To solve this problem with a vivid answer, we should at first, study Yahya`s life in History and then, it is necessary to study the traditions transmitted through or by Yahya; contents of these traditions, Yahya`s transmitters and his sources, all are of high importance. By these studies, we will find out the detailed history of Yahya`s life and several dark parts of Shiite history. As a conclusion, we will understand that not only Yahya had been a Bab for Shiite Imams, nor even being a Bab was a historical reality in Imamiyyah, at least in the case of Yahya; this subject is nowadays a matter of discussion in academic societies.
خلاصه ماشینی:
از یحیی یا منابع، متون و آثار مربوط فرقه غالیانه نصیریه سخن گفتهاند که نگاه و تحلیل ایشان، به ویژه انتصاب کامل یحیی به حلقه یاران امام باقر7جای نقد تاریخی جدی دارد (حریری، 24-25) یا برخی پژوهشهای فارسی نظیر کتاب رازداران حریم اهل بیت: پژوهشی درباره بابهای امامان7 اثر جواد سلیمانی که به یحیی نیز پرداخته و ضمن ارائه اطلاعاتی مختصر، وی را در مقام باب امام سجاد7 معرفی کردهاست (جواد سلیمانی، رازداران حریم اهل بیت7، 191-195)، موضوعی که مورد نقد محتواشناسانه پژوهشگران دیگری چون نعمت اله صفری فروشانی (نک.
جایگاه شخصیتی یحیی بن ام طویل در تاریخ تشیع جایگاه رجالی مشایخ یحیی از جمله شخصیتهای شیعی است که به جز ائمه، مشایخ زیادی ندارد و اکثر روایاتش را بدون واسطه از امامان علی بن حسین و محمد باقر7 نقل نموده، به طوری که میتوان گفت مشایخ یحیی این دو امام بودهاند.
<FootNote No="25" Text="از جمله آثار وی در این حوزه: سلیمانی، جواد، بابهای اهل بیت، پایان نامه کارشناسی أرشد رشته تاریخ، تهران، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی, ۱۳۸۶؛ همو، پژوهشی پیرامون باب های اهل بیت7، تاریخ در آئینه پژوهش، پاییز۱۳۸۱، پیش شماره ۱، ص ۱۲۷-۱۵۰؛ جواد سلیمانی، رازداران حریم اهل بیت8: پژوهشی درباره بابهای اهل بیت8، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، 1386ش.