چکیده:
در دهه های اخیر میزان مطلوبیت کاربری اراضی با توجه به تحولات کارکردی و عملکردی روستاها اعتبار ویژه ای نزد برنامه ریزان روستایی یافته است. مطلوبیت کاربری اراضی عموما به معنای تخصیص زمین یا اراضی روستایی به فعالیت متناسب با ساختار محیط روستایی است و درجه مطلوبیت چنین تخصیصی در توسعه و پایداری سکونتگاه های روستایی اهمیت خاصی دارد. شناسایی انواع کاربری های زمین نیازمند ارزیابی دقیق ظرفیت های مکانی آن ناحیه است. از این رو، تحقیق حاضر در پی بررسی مطلوبیت کاربری اراضی در بخش جاجرود شهرستان پردیس در شرق تهران است که به عنوان یکی از نواحی روستایی با جمعیت پذیری بالا شناخته می شود. هدف تحقیق کاربردی بوده و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق را 4 روستای نمونه از ناحیه مورد مطالعه تشکیل داده است. حجم نمونه بنا بر روش گلوله برفی و تصادفی ساده انتخاب شد و، علاوه بر آن، انجام دادن مصاحبه در بررسی های میدانی نقش اساسی ایفا می کند. سرانجام، نمونه پرسشنامه در ناحیه مورد بررسی تکمیل شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش سلسله مراتبی AHPصورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که نخست تقاضای تغییر کاربری اراضی به مسکونی و کارگاهی به ویژه در روستای سعیدآباد در حد بسیار بالایی است. سپس روستاهای مورد بررسی با دگرگونی کارکردی یا عملکردی مواجه و به روستاهای کارگاهی و یا خانه های دوم مبدل شده اند. به طورکلی با توجه به تحلیل صورت گرفته درمیان روستاهای مورد مطالعه، روستاهای خسروآباد و سعیدآباد از نرخ مطلوبیت بالاتر کاربری اراضی، نسبت به روستاهای کمرد و ترقیان برخوردارند.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل تناسب تخصیص کاربریهای اراضی در سکونتگاههای روستایی بخش جاجرود شهرستان پردیس وحید ریاحی*، حسن مؤمنی دانشیار برنامهریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران دانشجوی کارشناسی ارشد برنامهریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی، تهران دریافت: 12/5/96 پذیرش: 15/8/96 Analysis of the Proportionality of Land Use Allocation in Rural Settlements of Jajrood Section of Pardis County Vahid Riahi*, Hassan Momeni Associate Professor in Rural Planning, Kharazmi University,Tehran M.
جامعه نمونه بنا بر روش گلوله برفی و تصادفی ساده از میان جامعه آماری انتخاب شد و علاوه بر بهرهگیری از مصاحبه در بررسیهای میدانی، در پایان حجم نمونه پژوهش شامل 74 خانوار روستایی (پرسشنامه) است که با استفاده از فرمول کوکران تعدیل شده محاسبه گردید و در ناحیه مورد بررسی قرار گرفت، در تکمیل پرسشنامهها علاوه بر اطلاعات و ویژگیهای فردی پاسخدهندگان، تعداد 20 شاخص که با نظر و تأیید خبرگان و کارشناسان به دست آمد، اطلاعات مرتبط با کاربری اراضی، تحولات و پیامدهای دگرگونی کاربری اراضی روستایی مدنظر قرار گرفته است.
رتبهبندی نهایی مطلوبیت کاربری اراضی رچوع شود به تصویر صفحه بدینسان واحدهای نمونه پژوهش با تحلیل مکانی مطلوبیت کاربریهای اراضی مورد بررسی و رتبهبندی قرار گرفت و عوامل مؤثر در آن تشریح شد که در این مورد روستای خسروآباد با توجه به وجود مراکز اجرایی و نظارت دقیقتر مسئولان بر تغییرات کاربری و مشارکت ساکنین این روستا (روستا شهر) در اجرای سیاستهای حفظ اراضی، از جایگاه مناسبتری نسبت به واحدهای نمونه دیگر برخوردار است."