چکیده:
بنیادگرایی دینی با ارائه قرائت های افراطی، ناقص، رادیکال و متن محور از متون دینی در مواجهه با بحران های دنیای جدید، مسلمانان را به سوی افراطی گرایی سوق می دهد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و تاریخی-تحلیلی تلاش می کند به این پرسش ها پاسخ دهد که بنیادهای فکری و نظری افراط گرایی در جهان اسلام چیست؟ و علل باز تولید این اندیشه ها چه عواملی هستند؟ یافته ها حاکی از آن است که افراط گرایی حاصل دیالکتیک وهابیت (سلفی گری) و اندیشه های رادیکال بنیادگرایانه است و به لحاظ فکری این جریان های افراط گرا از آموزه های ابن تیمیه و شاگردان مکتب او یعنی محمد بن عبدالوهاب، ابوالاعلی مودودی و سید قطب تغذیه می کنند. در واقع افراط گرایان با تفسیر خود از جهاد و باز تولید اندیشه های بنیاد گرایی در قالب گروهای تروریستی چون داعش، القاعده و طالبان ظهور نموده اند.
Religious fundamentalism pushes Muslims to extremism by offering extreme، incomplete، text-based and radical interpretations of religious texts in dealing with the crises of the modern world. Uisng descriptive-analytical and historical-analytical methods، this research attempts to answer these questions; what are the intellectual and theoretical foundations of extremism in the Islamic World? And what are the causes for reproducing of these ideas? The findings illustrate that extremism derives from the dialectic of Wahhabism (Salafism) and fundamentalist radical ideas، and ideologically، these extremist groups utilize the teachings of Ibn Taymiyyah and students of his school، i.e. Muhammad ibn Abd al-Wahhab، Abul A'la Maududi and Sayyid Qutb. In fact، extremists have emerged by misinterpretation of jihad and reproduction of fundamentalist ideas in the form of terrorist groups such as the ISIS، the al-Qaeda and the Taliban.
خلاصه ماشینی:
گروه هاي جهادي تکفيري چون القاعده ، طالبان و داعش که دست به خشونت هاي گسترده اي در سرتاسر جهان مي زنند، از اين انديشــمندان متأثر هســتند و آراي اين متفکران را وارد عملگرايي کرده اند که ٣٦ اين پژوهش به بررسي بنيادهاي نظري افراطي گرايي پرداخته و استدلال مي کند که استمرار و بازتوليد اين انديشه ها از سوي متفکران و انديشمندان اسلامي مذکور از جمله مهم ترين دلايل گسترش و افزايش افراطي گرايي است که با قرائت و تفسير خود از دين ، ديگران را تکفير کرده و به قتل و از بين بردن مخالفان خود حکم مي دهند.
از نظر ممتاز احمد پنج ويژگي بنيادگرايان اســلامي عبارت اســت از: احياي قرآن و ســنت خلفاي راشــدين ؛ انتقاح ابواب اجتهاد برخلاف راي علماي گذشــته سني ؛ نفي تحولات دوران ميانه جهان اســلام بويژه در زمينه هاي فقه ، اســلام و فلسفه ؛ جايگزين کردن اسلام عاميانه يا صوفي با اســلام راست کيشانه و تلقي حداکثري از اسلام به عنوان طريقي جامع براي زندگي ٣٩ برخلاف نظر علماي ســني که به نظــر آنها زندگي محدود به نماز، روزه ، صدقه و حج اســت (هوشنگي ، ١٣٨٩) بنيادگرايي و بازگشت به اصول اوليه اسلام ذاتا باعث بروز خشونت نمي شود، اما افزوده شدن انديشه «جهاد تهاجمي » و «تکفير» به مباني فکري برخي از گروه هاي بنيادگرا براي اجرا اسلام راستين و پاک شدن تمام کشورهاي اسلامي از هرگونه کفر و فساد، باعث روي آوردن به اقدامات خشونت آميز و تروريستي شده است .