چکیده:
مفهوم توسعۀ پایدار از دو دهۀ آخر قرن بیستم بهتدریج وارد حوزۀ سیاست و اقتصاد شد و با اقبال جامعۀ بینالمللی و پذیرش گسترده روبرو گردید. ورود این مفهوم به حوزۀ حقوق بینالملل در پی تدوین آن در معاهدات گوناگون منطقهای و بینالمللی صورت گرفت و همین امر انجمن حقوق بینالملل را بر آن داشت با تشکیل کمیتهای اصول حقوق بینالملل توسعۀ پایدار را شناسایی نماید. در این میان با توجه به نقش تعیینکنندۀ دیوانها و دادگاههای بینالمللی در توسعۀ حقوق بینالملل، رویکرد این محاکم به مفهوم توسعۀ پایدار و اصول آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مقاله با تحلیل برخی آرای دیوان بینالمللی دادگستری و دادگاه بینالمللی حقوق دریاها نشان میدهیم که این محاکم در تصمیمات دو دهۀ اخیر خود از اصول توسعۀ پایدار بهخوبی استفاده کرده و عنصر هنجاری مفهوم توسعۀ پایدار را آشکار نمودهاند. مقایسۀ آرای دیوان بینالمللی دادگستری و دادگاه بینالمللی حقوق دریاها یک همسویی معنادار در استناد به اصول توسعۀ پایدار را از خود نشان میدهد و این امر بیانگر تثبیت جایگاه این اصول در رویۀ این دو نهاد و رویکرد مثبت این محاکم به حقوق نسلهای آینده، ضمن دفاع از منافع نسل کنونی است.
خلاصه ماشینی:
مقايسۀ آراي ديوان بين المللي دادگسـتري و دادگـاه بـين المللـي حقـوق درياهـا يـک همسويي معنادار در استناد به اصول توسعۀ پايدار را از خود نشان مـيدهـد و ايـن امـر بيـانگر تثبيت جايگاه اين اصول در رويۀ اين دو نهاد و رويکرد مثبت اين محاکم بـه حقـوق نسـل هـاي آينده ، ضمن دفاع از منافع نسل کنوني است .
اين کميته در پنجمين گزارش خود در سال ٢٠٠٢م اصولي را شناسايي کرد که درنهايت به صورت «اعلاميۀ دهلي نـو دربـارة اصول حقوق بين الملل مربوط به توسعۀ پايـدار» New Delhi Declaration of Principles of) (International Law Relating to Sustainable Development در هفتـادمين کنفـرانس انجمن حقوق بين الملل در دهلي نو (٢ آوريـل ٢٠٠٢) منتشـر شـد ( Cordonier Segger and .
97 در اين اعلاميه ، هفت اصل شناسايي شد١ که عبـارت انـد از: وظيفـۀ دولـت هـا بـه تضـمين استفادة پايدار از منابع طبيعي؛ اصل انصاف و زدودن فقر؛ اصل مسئوليت مشترک امـا متفـاوت ؛ اصل رويکرد احتياطي به سلامت انساني، منابع طبيعي و اکوسيستم ؛ اصل مشـارکت عمـومي و دسترسي به اطلاعات و عدالت ؛ اصل حکمراني خوب ؛ اصل يکپارچگي و روابط متقابل به خصوص راجع به اهداف اقتصادي، اجتماعي، زيست محيطي و حقوق بشـري ( New Delhi Declaration of Principles of International Law Relating to Sustainable ٧-١.
اصل يکپارچگي ديوان در رأي قضيۀ «گابچيکوو- ناگيماروس » بدون اشارة صريح به اين اصـل ، بـر مضـمون آن ، که همان ضرورت ادغام ملاحظات زيست محيطي در فرايند توسعه است ، تأکيد دارد و از طرفين ميخواهد با توافق بـه راه حلـي مشـترک و يکپارچـه دسـت يابنـد کـه در آن اهـداف معاهـده ، هنجارهاي حقوق بين الملل محيط زيست و اصول حقـوق آبـراه هـاي بـين المللـي لحـاظ گـردد .