چکیده:
حفظ خانواده به عنوان عضو اصلی اجتماع از ضروریات است و در این راه شناخت حقوق زوجین و رعایت این حقوق از طرف آنها باعث تحکیم خانواده خواهد شد. یکی از حقوق زوجین، حقوق غیرمالی آنها نسبت به یکدیگر است. از این رو، نظام حقوقی اسلام دربارة حقوق و روابط حاکم بر زوجین، مبانی خاص دارد. به طوری که برخی از حقوق و تکالیف را برای مرد و پارهای از آنها را برای زن مناسبتر دانسته و مبنای تدوین حقوق میان زوجین را بر تفاوتهای ذاتی میان دو جنس استوار ساخته است. حقوق و تکالیف غیر مالی زوجین از منظر فقه و حقوق اسلام، شامل سه دسته(مشترک، مختص زوجه و مختص زوج) است، اما از آنجا که حقوق غیرمالی زوجین وابستگی شدیدی به عرف و اخلاق دارد، در طول زمان همیشه دستخوش تغییرات زیادی بوده است. و نظر فقها و اندیشمندان هم، از عرف و نگرش غالب مردم زمان آنها، بیتأثیر نبوده است. پژوهش حاضر به روش تحلیلی براین هدف استوار است تا هر کدام از این تقسیمات را با مراجعه و تفقه در آثار امام خمینی مورد بررسی قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
بر همین اساس است که در حقوق ایران معنای آیه ١٩ ســوره نســاء در ماده ١١٠٢ قانون مدنی در فصل مربوط به حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر وارد شده است ؛ مطابق این ماده ، زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگر هستند.
گروهی از فقها با استناد به آنکه ، مهم ترین دلیل و مدرک شرعی برای ریاست شوهر بر همسرش ، طبق آیه ٣٤ ســوره نســاء، انفاق زن از طرف شوهرش است و تکلیف انفاق زوج نسبت به زوجه اش صرفا در صورت وجود رابطۀ زوجیت ، بر ذمۀ زوج ایجاد میشود، قلمرو ریاست شوهر بر زن را محدود به روابط زناشویی دانسته اند؛ از جمله علامه طباطبایی که بیان داشته اند: «قوامیت مرد بر همسرش به گونه ای نیست که اراده و تصرف زن را در ملک خویش سلب کند یا زن را از استقلال و حفظ حقوق اجتماعی و فردی خود و دفاع از آن باز دارد، بلکه معنی آن این است که چون مرد در مقابل تمتع خود از زن ، مالی را به او میپردازد، زن نیز باید در آنچه مربوط به تمتع مرد است مطیع وی باشد و در غیاب شوهر حافظ ناموس او باشد» (طباطبایی ١٤١٩ج ٣٤٤:٤).