چکیده:
مسئله منابع و ابزارهای معرفت و تفکیک صحیح آنها از همدیگر، همواره مورد بحث عالمان معرفتýشناسی بوده است. به دلیل جایگاه والای قرآن نزد اندیشمندان مسلمان در تبیین اندیشه اسلامی، توجه به آموزههای آن در این مسئله و بهدستآوردن منابع و ابزاهای معرفت قرآنی، همچون دیگرمسائل معرفتی برای معرفتشناساناسلامی، اهمیت ویژهای خواهد داشت. علاوه بر استفادههایی که با روشهای معمول در قرآنپژوهی موضوعی، در حل این مسئله از ساحت قرآن کریم صورت گرفته است، میتوان با رویکردی جدید، به نتایج کاملتری در شناسایی و تفکیکمنابع و ابزارهای معرفت قرآنی دست یافت. در این کتاب آسمانی، استعمال واژههای دارای بار معرفتی در قالبی خاص، الگویی را برای استخراج نظاممندمنابعوابزارهای معرفتی که در خدمت هدف هدایتگری قرآن قرار میگیرند، در اختیار ما قرار میدهد. در این تحقیق ابتدا وحدت ساختاری برخی عبارات قرآن در بهýکارگیری واژگانی که از لحاظ معرفتýشناسی در قاموس اصطلاحات قرآنی حائز اهمیتاند، نشان داده میشود و بر اساس ارکان این ساختار، الگویی برای شناسایی و استخراج منابع و ابزارهای معرفت قرآنی، معرفی میشود، سپس معنای لغوی و اصطلاحی واژگان معرفتی بهکاررفته در این الگو مورد بررسی قرار میگیرد. در ادامه با دنبالکردن این الگو در تمامی آیات، منابع و ابزارهای معرفت قرآنی استخراج شده، به صورت دستهبندیشده ارائه میگردد.
The issue of the knowledge sources and tools and their proper separation from each other has always been discussed by the scholars of epistemology. Because of the supreme position of the Qur'an with Muslim scholars in explaining Islamic thought، paying attention to its teachings on this issue and acquiring the Quranic knowledge sources and tools، as well as other epistemic issues for Islamic epistemologists، will be especially important. In addition to using the usual methods in Quranic thematic studies to solve this problem، a new approach can provide more complete results in identifying and separating of the Quranic knowledge sources and tools. In this heavenly book، the use of words with epistemic load in a particular form provides us a model for the systematic extraction of knowledge sources and tools. In this research، first the structural unity of some of the Qur'anic expressions is shown in the use of words that are important from the aspect of epistemology in the Quranic terminology. Then the lexical and terminological meaning of the epistemological vocabulary used in this model is examined. Subsequently، by following this model in all verses، the Qur'anic knowledge sources and tools are extracted and then they are presented in classification form.
خلاصه ماشینی:
"ممکن است این سؤال برای برخیمطرح شود که اگر منابع و ابزارهای معرفت قرآنی، با هدفی همچون هدایت بندگان و دیگراهداف تربیتی مورد نظر خداوند متعال، مطرح شده باشند، آیا همچنان آنها را به عنوان منبع و ابزاری برای مطلق معرفت، میتوان در نظر گرفت یا نه؟ در پاسخ باید گفت که اولا، منابع و ابزارهای بهدستآمده از قرآن کریم بر اساس الگوی مطرح در این تحقیق، با بسیاری از منابع و ابزارهای معرفیشده توسط معرفتشناسان،اشتراکدارد؛ثانیا، بهکارگیری منبع و ابزاری معرفتی برای منظوری خاص، این منبع و ابزار را از شمول دایرۀ منبعیت و ابزاریت برای معرفت خارج نمیکند؛ همچنانکههرمنبعوابزارمعرفتی بسته به نیت بهکارگیرنده، این امکان را دارد که جهت نیل به هر هدفی به کار گرفته شود، بدون اینکه در منبعبودن یا ابزاربودن آنها برای کسب معرفت، تردیدی به وجود آید.
پیش از پرداختن به منابع و ابزار معرفتی که طبق الگوی فوق از آیات قرآن قابل استخراج هستند، تذکر این نکته لازم است که واژگان دیگری همچون موعظه، بصائر، هدی و اسوه نیز هستند که قابلیت اطلاق بر منابع معرفتی قرآنی را دارند؛ اما آنگونهکهواژگانبررسیشده در این تحقیق، در قالب الگوی مطرح شده قرار میگیرند، به کار نرفتهاند؛هرچنددربرخی موارد، نحوۀ کاربردشان شباهتی به این الگو پیدا میکند؛ بنابراین شناسایی کامل منابع و ابزارهای معرفت قرآنی، منحصر در این الگو نیست و توجه به سایر واژگان و دیگرکاربردهای قرآنیالفاظ مطرح در اینجا و استفاده از روشهای سنتی تفسیر موضوعی، موجب تکمیل فهرست منابع و ابزارهای معرفت مستخرج از قرآن خواهد شد."