چکیده:
سقوط اتحاد شوروی بهعنوان یکی از دو ابرقدرت بزرگ جهان سبب شد تا با خروج رقیب اصلی ایالاتمتحده از صحنۀ رقابت، تعادل ژئوپلیتیکی جهان بهم بخورد و فرصتی برای ایالاتمتحده فراهم شود تا نظم نوین مورد نظر خود در جهان را شکل دهد. در نتیجۀ این وضعیت، بسیاری از نظریهپردازان، این مرحله را ورود به عصر شکلگیری نظام تکقطبی در نظام بینالملل نامیدند. مقامات کاخ سفید بر این باورند که ایالاتمتحده بهدلیل داشتن ارزشها و هنجارهای جهانشمول، تنها قدرتی است که شایستگی رهبری جهان را دارد و میبایست از عدالت و آزادی در جهان دفاع کند. تحقق رؤیای هژمونی آمریکا نیازمند تأمین شرایط آن بود که بیش از هر منطقهای از جهان در خاورمیانه متمرکز شده بود. از مجموع پایگاههای نظامی آمریکا، واشنگتن در منطقۀ آسیای مرکزی و خاورمیانه بیش از 50 پایگاه نظامی دارد. بنابراین شناخت پایگاههای نظامی آمریکا در این مناطق با توجه به تهدیدهای روزافزون این کشور اهمیت دارد و استفاده از آمار فضایی میتواند در شناخت بهتر این پایگاهها به ما کمک کند. هدف این نوشتار، فهم الگوی توزیع فضایی پایگاههای نظامی آمریکا در مناطق ذکرشده با استفاده از ابزار تحلیل دادههای مکانی مورد کاوش در نرمافزار آرکجیآیاس است. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که پایگاههای دارای فاصلۀ کمتر از 620 کیلومتر تا مرزهای ایران، بیشتر با هدف پوششدهی و کنترل مستقیم بر قلمرو حاکمیت ایران ایجادشدهاند و در مقابل پایگاههای دارای فاصلۀ بیشتر از 620 کیلومتر از مرزهای ایران، بیشتر با هدف عملیات پشتیبانی و سایر هدفهای آمریکا در منطقه ایجاد شدهاند.
The fall of the Soviet Union as one of the world's two superpowers, caused that By leaving the main competitor of the US in the global competition, the world's geopolitical balance has been broken And providing an opportunity for the United States to construct its favorite of new order of the world. From the total number of U.S military bases in the world, the Washington has more than 50 military bases in the Central Asia and the Middle East. Therefore, the Recognition of America's military bases in these areas due to the growing threat of this country is very important and using the tools of spatial statistical analysis can be useful to identify this bases. The aim of this study is the understanding of the pattern of spatial distribution of U.S military bases in the Central Asia and the Middle East. Some of the results show: the Bases that have the distance less than 620 km from the Iranian border, Mainly have been created to cover direct control over the territory of the Iran and And the bases that have the distance more than 620 kilometers from the border of Iran, mainly have been created to supported operations.
خلاصه ماشینی:
توزيع فضايي پايگاه هاي نظامي آمريکا در آسياي مرکزي و خاورميانه علي محمدپور* استاديار جغرافياي سياسي ، دانشگاه مالک اشتر محمد امين عطار دانش آموخته دکتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري ، دانشگاه محقق اردبيلي (تاريخ دريافت : ١٣٩٤/٠٨/٠٣ - تاريخ تصويب : ١٣٩٥/٠٤/٢١) چکيده سقوط اتحاد شوروي به عنوان يکي از دو ابرقدرت بزرگ جهان سبب شد تا با خروج رقيب اصلي ايالات متحده از صحنة رقابت ، تعادل ژئوپليتيکي جهان بهم بخورد و فرصتي براي ايالات متحده فراهم شود تا نظم نوين مورد نظر خود در جهان را شکل دهد.
بر اين اساس ، شناخت توزيع فضايي پايگاه هاي نظامي آمريکا در منطقة آسياي مرکـزي و خاورميانه با توجه بـه تهديـدهاي روزافـزون ايـن کـشور بـسيار اهميـت دارد و اسـتفاده از ابزارهاي زمين آماري مي تواند در شناخت بيش از پيش بهتر اين پايگـاه هـا بـه مـا کمـک کنـد.
در اين نوشتار براي تجزيه و تحليـل از لايـة نقطـه اي پايگـاه هـاي نظـامي آمريکا بر اساس متغير فاصله تا مرزهاي ايران بهره گرفته شده است که مقـادير آن در جـدول ١ ديده مي شود.
از ايـن ابـزار بـراي مـشاهدة وضعيت پايگاه هاي نظامي آمريکا بر اساس متغير فاصله تا مرزهاي کشور ايران بهره گرفته شده است .
در ادامـه نتـايج به دست آمده از فرايند پژوهش در ارتباط با پرسش اين نوشتار مطرح شـده اسـت : پايگـاه هـاي نظامي آمريکا در آسياي مرکزي و خاورميانه بر اساس متغير فاصله تا مرزهاي ايران چه الگويي را نشان مي دهد؟ پاسخ به اين پرسش در نتايج تحليل هاي «نمودار ستوني »، «نقشه ورونويي » و «کيو کيو پلات نرمال » به دست آمده است .