چکیده:
طی دهههای اخیر، توجّه به رویکردهایی نظیر کشاورزی ارگانیک به عنوان راهکاری برای حلّ مشکلات و حفظ تعادل زیستمحیطی به منظور پایداری مطرح شده است؛ امّا از طرف دیگر، با توجّه به ماهیت کشاورزی ارگانیک که عدم استفادة کامل از موادّ شیمیایی در فرایند تولید است و عملا اجرای آن اندکی مشکل است. یکی از راهکارهایی که در راستای همین رویکرد طی سالهای اخیر برای حفظ محیطزیست بهویژه در بخش کشاورزی موردتوجّه قرار گرفته است، تولید محصول سالمتر با استفادة کمتر از نهادهها است؛ لذا، با توجّه به اهمّیّت این موضوع، هدف از پژوهش حاضر، امکانسنجی تولید پستة کمنهاده در منطقة دشت رباط شهرستان شهربابک بوده است. جامعة آماری پژوهش حاضر، شامل باغداران پستة منطقة دشت رباط شهرستان شهربابک بودند (2500 نفر) که با توجّه به جدول بارتلت، 189 نفر با استفاده از نمونهگیری تصادفی سهمیهای انتخاب و دادهها از طریق پرسشنامه جمعآوری شدند. روایی محتوایی ابزار پژوهش توسّط متخصّصان توسعة روستایی تایید و پایایی ابزار سنجش نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ که مقدار آن برای گویههای مختلف بین 70/0 تا 89/0 به دست آمد، مورد تایید قرار گرفت. نتایج حاصل از یافتههای توصیفی و تی تست تکنمونهای نشان داد میانگین موجود هر یک از عوامل زمینهای، اقتصادی، قانونی - نهادی و عوامل اجتماعی پایینتر از وضعیّت مطلوب است. در حالی که عوامل فنّی و فردی (نگرشی) در وضعیّت مطلوبی قرار دارند؛ بنابراین، به طور کلّی، تولید محصول پستة کمنهاده در منطقة مورد مطالعه، در حال حاضر چندان امکانپذیر نیست؛ همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون لجستیک نشان داد که مولّفههای عوامل نگرشی، عوامل فنّی، آگاهی از مدّتزمان لازم برای کمنهاده کردن باغات، از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تولید محصول کمنهاده است.
During the recent decades, a lot of attention has been paid to approaches such as organic farming as a way to deal with issues and maintain environmental equilibrium in terms of sustainability. However, on the other hand, given the nature of organic farming with emphasis on no use of chemicals in the production process, it is a bit difficult to reach, so one of the recent approaches that has been considered to protect the environment, especially in the field of agriculture, is the production of healthier goods with low usages of external inputs. Thus, the aim of this study was to investigate the feasibility of producing low-input pistachio in Dasht-e-Rabat region of Shahr-e-Babak County. Research population included pistachio growers of the supposed region (N=2500) whom about 189 of them were selected as the research sample using Bartlet Table and quotas random sampling technique. Research tool was a questionnaire whose validity was verified using face validity procedure. Moreover, its reliability was also verified calculating Cronbach's Alpha reliability coefficient in a pilot study (from 0.70 to 0.89). Descriptive and also one-sample t-test results showed that out of different necessary factors for low-input pistachio production, economic, legal and social factors are in an unfavorable situation, while technical and attitude factors have favorite conditions. Also, the results of logistic regression showed that the factors such as attitude, technical factors and acquaintance of necessary time to take orchards organic are the main variables affecting the production of organic/ lowinput products.
خلاصه ماشینی:
از طرفی، در مورد عوامل مؤثر برای تبدیل کشاورزی مرسوم به ارگانیک (کمنهاده) مطالعات مختلفی انجام شده است؛ از جمله این عوامل میتوان به بازدید کشاورزان از زمینهای ارگانیک تحقیقاتی، تأمین یارانة مناسب برای تهیة نهادهها، ابزار و تجهیزات مورد نیاز کشاورزی ارگانیک، ایجاد تیم چندرشتهای شامل کارشناسان و محققان در استان، داشتن مدیریت صحیح، مشارکت کشاورزان، پژوهشگران و مروجان در همة مراحل تولید، ترویج و انتقالیافتههای حاصل از تحقیقات و ارزشیابی طرحها، توانایی کارشناسان در انتقال اطلاعات مرتبط کشاورزی ارگانیک و ایجاد استانداردهای خاص، جهت بازاریابی و فراوری محصولات ارگانیک (آجودانی و مهدیزاده، 1388)، برگزاری سمینار، کارگاه و همایش، تشکیل انجمن علمی، بودجه و اعتبارات پژوهشی، تأمین اعتبارات کافی برای خرید لوازم و تجهیزات مورد نیاز، اجرای طرح کشاورزی ب صورت آزمایشی، فراهم نمودن همکاری با سازمانهای غیردولتی و ایجاد و گسترش تعاونی تولیدی، ارزیابی و ترویج نتایج حاصل از تحقیقات و ارزشیابی طرحهای کشاورزی (زارع مهرجردی و همکاران، 1394)، اطلاعرسانی و آموزشی، بهبود دسترسی، بهبود ویژگیهای محصول و ارائة تسهیلات حمایتی (رجبی و همکاران، 1392)، عوامل مختلف اقتصادی (از جمله پرداخت یارانه به کشاورزان - Niemeyer & Lombard - Demiyurek - Nandi برای تبدیل به کشاورزی ارگانیک، دسترسی به بازار و تقاضای مصرفکننده، دسترسی به سود بیشتر) و عوامل غیراقتصادی (از جمله اجتماعی، بهداشتی یا محیطزیست بر تصمیم کشاورزان برای انتخاب کشاورزی ارگانیک)، (کارکی 1 و همکاران، 2011)، اشاره کرد.
یافتههای حاصل از تحلیل توصیفی عوامل اقتصادی تأثیرگذار بر امکان تولید پستة کمنهاده، بیانگر آن است که از میان عوامل اقتصادی موجود در منطقه، عامل وجود بازار فروش ویژة محصول پستة کمنهاده در منطقه با میانگین 08/2، انحراف معیار 68/0 و ضریب تغییرات 33/0 در بهترین وضعیت و عامل تأمین یارانه برای تهیة نهادهها و ابزارهای مورد استفاده در کشاورزی کمنهاده با میانگین 68/1، انحراف معیار 712/0 و ضریب تغییرات 423/0، در بدترین وضعیت قرار دارد؛ همچنین، یافتههای آزمون تی تکنمونهای نشان میدهد عوامل اقتصادی با میانگین 89/1 و انحراف معیار - Statistical Package for Social Studies (SPSS) 434/0 در همة زمینهها کمتر از حد انتظار (3) است (جدول 3).