چکیده:
زمینه و هدف: غالب پژوهش های انجام شده در زمینه پیشگیری وضعی از وقوع جرم، به مفاهیمی کلی و عمومی، بدون عنایت به مسایل تخصصی مرتبط با طراحی فضا پرداخته اند. پژوهش حاضر در پی بررسی و استخراج راهکارهای معماری پیشگیری از وقوع جرم در سطح واحد مسکونی، با توجه به سطوح مختلف فضای سکونتی است.
روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام ساکنان مجموعه های مسکونی باز شهر رشت است که از میان آن ها، سه مجموعه مسکونی در «مسکن مهر رشت»، «مسکن بسیجیان تالش» و «مسکن ارکید گلسار رشت» به صورت هدفمند انتخاب و با توزیع 1000 پرسش نامه روا و پایا (80 /0) در بین ساکنان آن ها، 259 پرسش نامه جمع آوری و داده ها با کمک نرم افزار «اس.پی.اس.اس» تحلیل شدند.
یافته ها و نتایج: یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد که تمهیدات پیشگیرانه طراحی در راستای کاهش وقوع جرم در سطح واحد مسکونی، بیشتر براساس اصل کنترل دسترسی معنا پیدا می کند، بنابراین راهکارهای معماری پیشگیری از وقوع جرم در سطح واحد مسکونی، در راستای جلوگیری از نفوذ بزهکار از طریق تقویت حوزه های دسترسی به واحد (مانند بالکن ها، پنجره ها، در ورودی و...)، طراحی می شوند. باید توجه داشت که راهکارهای منتج از سایر اصول پیشگیری از وقوع جرم از طریق معماری به دلایل مختلفی از جمله تمایل نداشتن ساکنان به امکان رویت فضای داخل واحد مسکونی (اصل نظارت طبیعی)، نبود امکان افزایش قلمروگرایی ساکنان واحد از طریق طراحی به دلیل فقدان عرصه عمومی (قلمروپایی) و تعارض با محرمیت و آسایش فضاهای داخل واحد (اصل شنودپذیری) با موفقیت کمتری مواجه هستند.
خلاصه ماشینی:
یافته ها و نتایج : یافته های حاصل از پژوهش نشان میدهد که تمهیدات پیشگیرانۀ طراحی در راستای کاهش وقـوع جـرم در سطح واحد مسکونی، بیشتر براساس اصل کنترل دسترسی معنا پیدا میکند، بنابراین راهکارهـای معمـاری پیشـگیری از وقـوع جرم در سطح واحد مسکونی، در راستای جلوگیری از نفوذ بزه کار از طریق تقویت حوزه های دسترسی به واحد (مانند بالکن - ها، پنجره ها، در ورودی و...
این مقاله برگرفته از رساله دکتری تخصصی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج با عنوان «دسته بندی راهکارهای معماری پیشگیری از وقوع جرم در مجموعه های مسکونی باز با توجه به سطوح مختلف فضای سکونتی (واحد، ساختمان و مجموعه )» به راهنمایی دکتر مهرداد جواهریان و مشاوره دکتر حسین آقابابایی و دکتر قادر بایزیدی است .
______________________________________________________ 1- active (به تصویر صفحه مراجعه شود) از آن جایی که بالکن ها، به ویژه در ساختمان های مسکونی میان مرتبـه ، یکـی از راه هـای اصـلی نفوذ به واحد مسکونی هستند، بنابراین راهکارهای معماری پیشگیری از وقوع جـرم بـرای ایـن عنصر معماری، براساس اصل کنترل دسترسی مطرح است .
طبق آن چه گفته شد، میزان استفاده مداوم از بالکن که بیان گر مؤثر بودن ایـن عنصـر معمـاری در شکل گیری شرایط مساعد برای کاهش میزان وقـوع جـرم اسـت (موفقیـت در دسـتیابی بـه اهداف طراحی درخصوص پیشگیری از وقوع جرم از طریق افزایش میـزان حضـور سـاکنان و امکان کنترل بیش تر)، در مسکن بسیجیان تالش و مسکن مهـر رشـت و مسـکن ارکیـد گلسـار رشت به ترتیب برابر است با: ٤١/٣ درصد، ٣٢/٢ درصد و ٥٤/٢ درصد.