چکیده:
بتیادگرایی اسلامی یا به عبارتی دیگر بیداری اسلامی قرایندی است که از اواخر قرن :۱۹
در میان اندیشمندان و متفکران دینی و اسلامی ظهور پیدا کرد. فرایندی که به دنبال
فرو پاشی امپراطوری عثمانی و فرو افتادن خلافت اسلامی و دخالت دول بیگانه و
استعمارگر در کشورهای اسلامی در جهت استنمار و استعمار این کشورها و کم رنگ
کردن وجه دین و آیین و فرهنگ اسلامی مسلمانان شکل گرفت. این فرایند سرآغازش
سیدجمال الدین بود و سپس در قالب جنبش اخوان به شکل یک حزب و گروه اسلامی
رسمیت پیدا کرد. و علیه استبدا و استعمار و ظلم ستیزی به فعالیت پرداخت. جنبش
اخوان توسط حسن البناء در سال ۱۹۲۸م در مصر تشکیل شد. اما هدف و اندیشه اخوان
فراتر از مصر توسه یافت و جنبه جهانی پیدا کرد و میان ملل و دول اسلامی رسوخ پیدا
کرد. از جمله این کشورها عراق بود که پای اندیشه اخوان به انجا رسید و جایگاه و
مقامی در میان مردم این کشور پیدا کرد. این مقاله سعی بر آن دارد تا زمینه حضور
جنبش اخوان و گسترش زمینه های فکری در عراق و کردستان عراق راء هرچند به
صورت مختصرء مورد بررسی و کنکاش قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
راه دیگر نفوذ اندیشه اخوان به این کشورها از طریق کسانی بود که از جانب اخوان به کشورهای اسلامی فرستاده می شدند که این عامل در عراق مربوط است به اوایل سال 1940م که ابتدا از طریق مسافرت عده ای چون شیخ الاحمر به ناحیه بصره و در سال 1942م کسانی چون حسین کمال الدین و محمد عبدالحمید احمد به بغداد عراق آمدند و توانستند کسانی را به دور خود جمع کنند.
(سیوه یلی، 2006: 36) در این برهه زمانی قضیه فلسطین و تشکیل دولت اسرائیل مورد توجه کشورهای اسلامی و مسلمانان قرار گرفته بود که در عراق هم جمعیتی به نام "الجمعیة الانقاذ الفسطین"درسال 1948م جهت کمک و حمایت از آن بوجود آمد(سیوه یلی، 2006: 37) که این جمعیت هم به مکانی جهت دیدار و گردهمای اعضای اخوان تبدیل شد (مجلة ئالای ئیسلام، العدد1 و پیشین، ص12) و صواف در هر دو گروه فعالیت می کرد، اما به دلیل اختلاف بر سر بعضی مسائل از جمعیت آداب اسلامی جدا شده و در 13/7/1949م به همراه امجد زهاوی جمعیة الاخوة الاسلامیة (جمعیت برادران اسلامی) را تاسیس نمود.
(سیوه یلی، 2006: 40-39) در ارتباط با جنبش بیداری اسلامی و آمدن اندیشه اخوان به کردستان عراق نظر ملا بکر و محمد عمر عبدالعزیز مبنی بر اینست که این اندیشه توسط شیخ محمد صواف و امجد زهاوی وارد کردستان عراق شده است.
3. فعالیت اخوان در عراق تحت رهبر محمد صواف کار خود را آغاز کرده بود که ایشان به صورت انفرادی کار می کرد و می خواست تمام فعالیتها زیر نظر وی انجام گیرد و همین امر باعث کناره گیری عده ای از اخوان گردید.