چکیده:
مقدمه: هدف مقاله حاضر بررسی روششناختی مقالههای حوزه سواد اطلاعاتی است و مروری کوتاه بر روششناسی مقالههای پژوهشی منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی در نشریات فارسیزبان دارد.
روش: پژوهش حاضر با کمک روشهای علمسنجی صورت گرفته است. با مراجعه به مجلههای حوزه علم اطلاعات و دانششناسی و مقالههای نمایه شده در پایگاههای اطلاعاتی فارسیزبان همچون مرکز اطلاعات علمی جهاد (Sid)، مگیران و پایگاه علوم انسانی و سایر پایگاههای اطلاعاتی فارسیزبان، متن کامل مقالههای منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی گردآوری شد. در مجموع ۷۵ مقاله علمی-پژوهشی استخراج شد و با توجه به اینکه متن کامل تمام مقالههای مورد بررسی قرار گرفت از روش سرشماری استفاده شد. بخش روششناسی پژوهشها و مقالههای دانلود شده به کمک روشهای علمسنجی، مورد بررسی قرار گرفت و دادههای موردنیاز استخراج شد. همچنین برای استخراج دادهها از نرمافزار اکسل استفاده شد.
یافتهها: یافتهها نشان داد که میانگین تعداد نویسندگان به تعداد مقالههای منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی در بازه زمانی انجام پژوهش و در پایگاههای اطلاعاتی انتشاردهنده مقالههای فارسی سواد اطلاعاتی، ۴/۲ میباشد. از تعداد ۱۸۰ نویسنده مقاله در حوزه سواد اطلاعاتی، تعداد ۹۶ نفر (۳/۵۳ درصد) مرد و تعداد ۸۴ نفر (۷/۴۶ درصد) از آنها زن بودهاند. یافتهها همچنین نشان داد که از ۷۵ مقاله مورد بررسی، تنها ۶۲ مقاله (۸۳ درصد) از رویکردهای کمی برای انجام پژوهش استفاده کردهاند و ۱۳ مقاله (۱۷ درصد) با کمک روشهای پژوهش کیفی انجام گرفته است. ۶۱ مقاله (۳/۸۱ درصد) با استفاده از پرسشنامه به گردآوری دادهها پرداختهاند و مطالعات کتابخانهای (با ۴/۱۷ درصد) در مرتبه بعدی استفاده بهعنوان ابزار گردآوری داده مورد استفاده پژوهشگران قرار گرفتهاند. همچنین یافتههای دیگر پژوهش همچنین نشان داد که دو دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری و علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، با داشتن بیشترین وابستگی سازمانی (با ۶ نویسنده) در میان سایر موسسات آموزشی و پژوهشی، بیشترین انتشاردهندگان مقالههای این حوزه بودهاند. دو مجله فصلنامه دانششناسی (علوم کتابداری و اطلاعرسانی و فناوری اطلاعات) و مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات (فصلنامه کتاب) با انتشار ده مقاله، بیشترین مقالههای حوزه سواد اطلاعاتی را منتشر کردهاند.
بحث و نتیجهگیری: در مقالههای منتشر شده در حوزه سواد اطلاعاتی عمدتا از رویکردهای کمی استفاده شده است و به نظر میرسد توجه به انجام پژوهشهای کیفی در حوزه سواد اطلاعاتی ضروری است.
INTRODUCTION: The main aim of this research was to demonstrate the methodological approaches of articles published in the field of information literacy in Persian journals.
METHODOLOGY: This article used a Scinetometrics methodology. Full-text articles in the area of information literacy published in library and information science journals and indexed in some Persian databases such as Center for Scientific Information (Sid), Magiran and other Persian-language databases were the research population. The research methodologies of downloaded articles were examined.
FINDINGS: The results showed that the mean number of authors of the articles published was 2.4. From 180 authors in the area of information literacy. The findings also revealed that from 75 articles, only 62 articles (83%) had taken quantitative approaches, only 13 (17%) were conducted using qualitative research methods. 61 article (81.3%) had used a questionnaire as a data gathering tool. The findings also showed that two Islamic Azad University Branches (Sari and Ahwaz Medical Sciences) had the highest affiliation (with 6 author) among other educational and research institutions. The Daneshshenasy journal (Library and Information Science and Information Technology) and the National Studies on librarianship and Information Organization journal (NASTINFO) had the most published (10) articles were the main journals which Iranian researchers tend to publish their articles in information literacy area.
CONCLUSIONS: mainly quantitative approaches have been used in journal articles. It seems that we need to pay more attention to qualitative research in the area of information literacy.