چکیده:
زیارت جامعه کبیره، روایتی در وصف مقام، صفات و جایگاه امامت است که می¬توان بر اساس آموزه¬های آن، به شناختی جامع از امامت رسید. یکی از صفات امام که در این زیارت به آن اشاره شده، صفت علم امام است. علم امام بر اساس مضمون این روایت، دارای قلمروی گسترده و تام است که از نور وجود ائمه و شئون هدایتگری و زعامت آنان سرچشمه می¬گیرد و بازگوکننده دانشی معصومانه و خطاناپذیر است. شان هدایت و ولایت ائمه، اثبات¬کنندة برتری و لزوم اعلم بودن آن وجودهای مقدس است. در این نوشتار با بهره گیری از منابع مکتوب کتابخانه¬ای و بر اساس آموزه¬های زیارت جامعة کبیره، این نتیجه به دست آمده است که امام، علم خویش را از قرآن، رسول اکرم(ص)، وحی و دریافت از فرشتگان و ارث از انبیای پیشین حاصل می¬کند. بنابراین، امام می¬تواند علم خود را از ملک و روح¬القدس به صورت وحی و الهام دریافت کند و از انبیای گذشته به ارث برد که راه و روش دسترسی به علوم انبیای سلف در روایات دیگر به تفصیل گشوده شده است.
Ziyara al-Jame’a t al-Kabira is a narraon on the status, aributes and posion of
Imamate and based on its teachings, a comprehensive understanding of Imamate
can be achieved. One of the aributes of Imam referred to in this pilgrimage is
the trait of Imam’s knowledge. According to the contents of this narraon, the
science of Imam has a vast and complete realm, which stems from the light of
the presence of the Imams and the source of their guidance and inspiraon, and
revealing innocent and infallible knowledge. The dignity and guidance of the
Imams, the proof of the supremacy and the necessity of its knowledge and holy
dignity. In this paper, using library sources and based on the teachings of the
Ziyara al-Jame’a t al-Kabira, it is concluded that the Imam gains his knowledge
from the Qur’an, Prophet Muhammad (PBUH), revelaon, angels and inheritance
from the previous prophets. Therefore, the Imam can obtain his knowledge from
the angels and the Holy Spirit as revelaon and inspiraon, or inherit it from the
past prophets. The way of access to the teachings of the previous Prophets of the
predecessors has been elaborated in other narraons.
خلاصه ماشینی:
"دیگر منابع روایی چون بصائر الدرجات نیز شامل بحث گستردهای در این زمینه است، اما از میان روایات شیعه، زیارت جامعه کبیره، روایتی عمیق و زیرساختی در تبیین ماهیت و منابع علم امام، براساس ساختار شخصیتی او در عالم وجود است.
فرازها دلالت بر نوع و گوهر وجودی دیگری دارد و هرگز نمیتوان مقدار علم و گوهر وجودی ائمه را با معیارهای دنیوی سنجید؛ چراکه در زیارت جامعه کبیره، میان مدل وجودی آنان و دیگر انسانها تفاوتی آشکار مطرح شده است: «و أن أرواحکم و نورکم و طینتکم واحدة طابت و طهرت بعضها من بعض خلقکم الله أنوارا فجعلکم بعرشه محدقین حتی من علینا بکم فجعلکم فی بیوت أذن الله أن ترفع و یذکر فیها اسمه و جعل صلاتنا (صلواتنا) علیکم و ما خصنا به من ولایتکم طیبا لخلقنا (لخلقنا) و طهارة لأنفسنا».
در اینجا این پرسش مطرح میشود که مدل علمی آنان با علم خداوند چه تفاوتی دارد؟ در پاسخ باید گفت امام، کون جامع نظام تکوین و تدوین بوده و از این نظر، انسان کامل است و متن زیارت جامعه کبیره، بیان کنندة صفات کمالی انسان کامل به عنوان مظهر صفات الهی است.
زیارت جامعه در فرازهای مختلف، به خزانهداری علم خدا توسط ائمه اشاره دارد که از باب استشهاد، میتوان گفت این مضمون در روایات دیگر نیز آمده است.
برای نمونه؛ زیارت جامعه با وصف ائمه((ع)) به عنوان خزانههای علم خداوند شروع میشود و دانش آنان جزو اولین صفاتی است که در فراز نخست به آن اشاره شده است: «السلام علیکم یا أهل بیت النبوة و موضع الرسالة و مختلف الملائکة و مهبط الوحی و معدن الرحمة و خزان العلم»."