چکیده:
نگاه اجتماع مبنا در امر توسعه نواحی ناکارآمد، یکی از موضوعات با اهمیت در رویکرد نوسازی پایدار شهری میباشد. در این نگاه به امر توسعه علاوه بر توسعه فضای فیزیکی- کالبدی، توسعه جماعت انسانی که در آن فضا زندگی میکنند، مورد توجه است. در سالهای 92-1388 سازمان نوسازی شهر تهران تلاش بر آن داشته تا مبتنی بر رویکرد تسهیلگری و از طریق استقرار دفاتر خدمات نوسازی در محلات ناکارآمد، نوسازی را در تعامل با ساکنان و در راستای اجتماعمبنایی پیگیری کند. هدف این مقاله آن است تا ضمن تبیین مولفههای اجتماعمبنایی در نوسازی شهری، به بررسی جایگاه آنها در اقدامات سالهای مذکور در محله تختی به عنوان یکی از نمونه محلات ناکارآمد این شهر بپردازد. این تحقیق از موضع روششناسی ارزیابی در حین اجراء میباشد. در بخش اول با بهرهگیری از روش تحقیق توصیفی و تحلیل مفاهیم، مولفههای مرتبط با توسعه اجتماعمبنا در نوسازی شهری تبیین شده و سپس در ادامه مبتنی بر روشهای آماری توصیفی و قیاسی در نمونه مورد پژوهش، مولفههای فوق بررسی و با اطلاعات مشابه که مربوط به قبل از اقدامات تسهیلگری در این محله است، مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفتهاند. به منظور بررسی تحولات مولفههای اجتماعی در دوره اقدامات نوسازی سالهای فوق، 100 عدد پرسشنامه مبتنی بر فرمول کوکران در محله پر شد و سپس با کمک روشهای تحلیل آمار توصیفی در نرمافزار spss مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از مقایسة مولفههای اجتماعمبنایی در دوره اقدامات نوسازی سالهای 92-1388 محله تختی نشانگر بهبود نسبی در آنها است.
خلاصه ماشینی:
پرسش هایی که این مقاله برمبنای آن شکل گرفته است ، عبارتند از: -مؤلفه های اجتماع مبنایی در نوسازی بافت های ناکارآمد شهری کدامند؟ -نوسازی سال های ٩٢-١٣٨٨ محله تختی تا چه اندازه در مبانی و اقدامات خود مؤلفه های اجتماع مبنایی را مورد توجه قرار داده است ؟ پیشینه نظری پژوهش : سابقه طرح توسعه اجتماع مبنا به طور عام و در نوسازی شهری به طور اخص به اواخر دهۀ ١٩٨٠ برمیگردد ( ,Sen ١٩٨٩).
دو چهرۀ اصلی در حوزه نظری این رویکرد توسعه ای وجود دارد: اول ، جان مک نایت ٢ که مباحثی در خصوص چارچوب توسعه اجتماع با تمرکز بر داراییهای اجتماع محور مطرح نموده ( ٢٠٠١ ,Fisher &see also Shragge ;١٩٩٥ ,McKnight ;١٩٩٣ ,McKnight &Kretzmann ) و دوم ، رابرت پاتنام که آثارش در رابطه با سرمایه اجتماعی است (٢٠٠٠ ;١٩٩٦ ;١٩٩٥ ,Putnam & ٢٠٠١ ,DeFilippis).
در بررسی میزان سرمایه اجتماعی نیز برخی از شاخص ها همچون اعتماد اجتماعی، تعامل اجتماعی (پیوند ذهنی)، همبستگی اجتماعی (پیوند عینی) و ارزش های اجتماعی ملاک عمل مشاور قرار گرفت و برآیند آنها به عنوان سرمایۀ اجتماعی مطرح شد که نتایج مطالعات مشاور طرح منظر این محله به شرح جدول زیر است : جدول ٢- وضعیت سرمایۀ اجتماعی در محدوده سال ١٣٨٦ {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} منبع : مهندسان مشاور دیارگاه ،١٣٨٦.
طبق مباحث نظری انجام شده در این مقاله دو ویژگی اصلی این نگاه توسعه ای، دارایی مبنایی و تأکید بر سرمایه اجتماعی است که در مؤلفه هایی همچون اعتماد، انسجام اجتماعی، مشارکت و ارزش ها و هنجارها در نوسازی بافت های ناکارآمد شهری قابل تبیین است .