چکیده:
فضاهای سبز شهری با ارائه طیف گستردهای از انواع عملکردها نقش مؤثری را در ارتقاء کیفیت زندگی شهری و دستیابی به توسعه پایدار شهری ایفا مینمایند. از اینرو، ارزیابی فضاهای سبز از جمله مهمترین فرایندهای توسعه شهری جهت برنامهریزی عدالت محور میباشد. ارزیابی وجوه کمی فضاهای سبز شهری از طریق رویکردهای مرسوم ارزیابی، نظیر رویکرد استاندارد مبنا، قابل انجام میباشد. در این راستا پژوهش حاضر وضعیت و پراکنش فضای سبز عمومی (پارکها) شهر شیراز در زمان حاضر و تغییرات آن در یک دهه اخیر را بر اساس رویکرد استاندارد مبنا و مبتنی بر اصول توسعه پایدار ارزیابی میکند. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و بر حسب روششناسی، توصیفی- تحلیلی میباشد. دادههای تحقیق از طریق مطالعه اسنادی و برداشت میدانی گردآوری و در محیطهای GIS و SPSS اندازهگیری و تحلیل گردیدهاند. نتایج تحقیق نشان میدهد که بطور کلی به دلیل توزیع فضایی نامناسب پارکها در سطح شهر شیراز، ساکنان همه مناطق باید به طور میانگین فاصلهای (600-1200متر) بیش از فاصله استاندارد لازم برای برای پارکهای همسایگی و محلهای (400متر) را جهت دسترسی به نزدیکترین پارک محل سکونت خود بپیمایند. در این میان میزان شاخص دسترسی برای پارکهای ناحیهای و منطقهای به تفکیک نشان دهنده وضعیت مکانی مطلوب پارکهای ناحیهای و در مقابل ضعف دسترسی به پارکهای منطقهای میباشد. در خصوص شاخص سرانه، با فرض نادیده انگاشتن عدم هماهنگی سرانه پارکها با جعیت و تراکم آن در مناطق 3، 5، 6، 7، 8 و 9، میان سرانه سایر مناطق با سرانه مطلوب طرح جامع تفاوت محسوسی دیده نمیشود. نتایج یافتهها همچنین نشان میدهد که پراکنش مجموع پارکها در شهر شیراز خوشهای بوده و تمرکز به سمت مناطق نسبتا برخوردار سوق پیدا کرده است. علاوه بر برخی ناهماهنگیها در وضعیت موجود، توسعه فضاهای سبز عمومی در یک دهه اخیر (1393-1380) هرچند به میزان اندک در راستای بهبود شاخصهای دسترسی و سرانه و در نتیجه دستیابی به اصول عدالت فضایی بوده، ولی نقش چندان مطلوبی را در تحقق اهداف توسعه پایدار ایفا ننموده است.
Urban green spaces offer a wide range of functions which enhance the qualities of urban life and contribute to the sustainable development. Therefore، green space assessment is amongst the most important of all development processes for more democratic planning of green spaces. The evaluation of quantitative dimensions of green spaces can be addressed through conventional evaluation approaches، like the standard-based evaluation. Therefore، using the standard-based approach and multi criteria of sustainable development، this research evaluated the current status and distribution and the changes of public green spaces in Shiraz metropolitan area. The present study is an applied research project in terms of its objectives and has used a descriptive، analytic method. The data required for the present research has been collected through documentary study and has been measured and analyzed using GIS and SPSS software programs. The results indicated that due to the lack of accurate site planning، and subsequently inappropriate distribution and spatial inequality، and undesirable accessibility، the residents of each region should travel an average distance (600-1200 m) more than the required standards of neighborhood and local parks (400 m). The results were also indicative of the weak accessibility of regional parks، but the desirable distribution of district parks. About the per capita، not considering the inconsistency between the park per capita and the population of regions 3، 5، 6، 7، 8 & 9، the result did not specify a perceptible difference between the park per capita of other regions and the specified standard. Moreover، although the development of public green spaces during the last decade (2001-2011) attempted to accomplish maximum accessibility، spatial justice، efficiency، it did not play a desirable role toward the goals of sustainable development.
خلاصه ماشینی:
"منبع : ٢٠١٤ ,Shiraz metropolitan master plan یافته های تحقیق : ارزیابی وضع موجود: تبیین نتایج حاصل از اندازه گیری شاخص قابلیت دسترسی : با توجه به محاسبات انجام شده در شهر شیراز در زمینه میزان دسترسی شهروندان به پارکهای موجود در منطقه محل سکونت (جدول شماره ١)، چنانچه فرد تصمیم بگیرد از نزدیک ترین پارک به محل سکونت خود بازدید و استفاده نماید، باید به طور میانگین فاصله ای به میزان ٦٠٠ الی ١٢٠٠ متر را جهت دسترسی به پارک مورد نظر بپیماید از این میان ساکنان مناطق ١٠، ٥، ٨، ٩، ٦ و ٣ به ترتیب کم ترین مسافت و ساکنان مناطق ٢، ٤، ١ و ٧ به ترتیب باید بیشترین مسافت را جهت دستیابی به نزدیک ترین پارک محل سکونت خود طی نمایند.
جدول ٣- بررسی سطح و سرانه و شاخص های تراکم شهری در مناطق ١٠ گانه (١٣٩٣) (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : ٢٠١٥ ,and Authors ٢٠١٤ ,Shiraz metropolitan master plan بررسی الگوی توزیع فضایی پارکها: با توجه به نقش توزیع فضایی مناسب و عادلانه فضاهای سبز در افزایش رفاه اجتماعی و سلامت شهروندان ، در این بخش از پژوهش سعی شده است با استفاده از مدل های کمی مانند نزدیکترین همسایگی و نرم افزار ArcGIS توزیع فضایی پارکها به عنوان مهم ترین بخش فضاهای سبز شهری مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد."