چکیده:
هدف تحقیق حاضر بررسی نقش برنامه های شبکه های سراسری سیما در پیشگیری از اعتیاد در شهر تهران بود. برای دستیابی به این هدف پنج مولفه تحقیق شامل «اطلاع رسانی و آگاه سازی»، «تاثیر بر نگرش ها و ارزش های اجتماعی»، «تامین الگوهای رفتاری»، «ایفای نقش تفریحی و سرگرمی« و»ویژگی های برنامه موفق پیشگیری« مورد بررسی قرار گرفت. روش تحقیق مورد استفاده در پژوهش حاضر توصیفی - پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش، مشتمل بر افراد 15 تا 60 ساله ساکن شهر تهران بود. نمونه با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات این پژوهش پرسش نامه محقق ساخته بود که با استفاده از طیف پنج درجه ای لیکرت تنظیم شد. پایایی پرسش نامه با ضریب آلفای 95/ 0 به دست آمد. برای تجزیه وتحلیل آماری داده ها از دو سطح آمار توصیفی (فراوانی، درصد و میانگین) و استنباطی استفاده شد. یافته های تحقیق حاکی از آن بودکه نقش شبکه های سراسری سیما در چهار مولفه اول تحقیق (اطلاع رسانی و آگاه سازی، اثر گذاری بر نگرش ها و ارزش های مخاطبان، تامین الگوهای رفتاری مخاطبان، نقش تفریحی و سرگرمی)، کمتر از سطح متوسط ارزیابی شد. در مقایسه بین نقش مولفه های تحقیق در پیشگیری از اعتیاد، بین مولفه چهارم (نقش تفریحی و سرگرمی) و مولفه دوم (اثرگذاری بر نگرش ها و ارزش های مخاطبان ) تفاوت آماری معناداری وجود داشت. با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش به نظر می رسد که برنامه های شبکه های سراسری سیما در پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر نتوانسته اند نقش اثرگذاری داشته باشند و این موضوع نیازمند برنامه ریزی بهتر است.
The purpose of this study was to investigate the role of TV network programs in preventing addiction in the city of Tehran. To achieve this goal، five components of the research including "informing and making aware"، "impacting on social attitudes and values"، "providing behavioral patterns"، "playing recreational and entertainment roles"، and "features of a successful prevention program" were investigated. The research method used in the present research was descriptive-survey. The statistical population of this study included individuals aged 15-60 years old living in Tehran. Sampling was done by random cluster sampling. The tool used to collect data was a researcher-made questionnaire that was set up using a five-point Likert spectrum. The reliability of the questionnaire with an alpha coefficient of 0.95 was obtained. In order to analyze the data، two levels of descriptive (frequency، percentage، mean) and inferential statistics were used. The findings of the research implied that the role of TV broadcasting networks in the top four components of the research (informing and making aware، impacting on the attitudes and values of the audience، providing behavioral patterns of the audience، recreational and entertainment roles) was estimated less than average. In the comparison between the role of research components in the prevention of addiction، there was a significant difference between the fourth component (recreational and entertainment roles) and the second component (impacting on the attitudes and values of the audience). According to the results of the research، it seems that TV broadcasting networks in the prevention of drug addiction have not been able to play an effective role، and this requires a better planning.
خلاصه ماشینی:
برای دسـتیابی به این هدف پنج مؤلفه تحقیق شـامل «اطلاع رسانی و آگاه سازی»، «تـاثیر بر نگرش هـا و ارزش هــای اجتمـاعی»، «تـامین الگوهـای رفتـاری»، «ایفـای نقش تفریحی و ســرگرمی" و"ویژگیهای برنامه موفق پیشــگیری" مورد بررســی قرار گرفت .
با توجه به نتایج به دسـت آمده از پژوهش به نظر میرسد که برنامه های شبکه های سراسری سیما در پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر نتوانسـته اند نقش اثرگذاری داشـته باشـند و این موضوع نیازمند برنامه ریزی بهتر است .
با توجه به اهمیت موضوع و نقش موثر رسانه ضرورت دارد که عملکرد رسانه تلویزیون و نحوه تاثیرگذاری آن در جهت اطلاع رسانی و آگاه سازی افکار عمومی، نگرش ها و ارزش های اجتماعی، الگوهای رفتاری، ایفای نقش تفریحی و سرگرمی و در نهایت ویژگیهای یک برنامه موفق پیشگیری مورد بررسی قرار گیرد.
این پرســش نامه کارکردهای رســانه شـــامـل اطلاع رســـانی و آگـاه ســـازی، اثرگذاری بر نگرش ها و ارزش های مخاطبان ، تامین الگوهای رفتاری، تفریح و ســـرگرمی و خصـــوصـــیات یک برنامه پیشـــگیری موفق را در پیشگیری از اعتیاد مورد سنجش قرار میدهد.
با توجه به نتایج پژوهش به نظر میرســـد علیرغم تلا ش هایی که صـــورت گرفته اســـت و با توجـه بـه بســـتر منـاســـب رســـانـه ای چون تلویزیون در انتقـال مفـاهیم ، ارزش هـا و باورها، برنامه های شــبکه های ســراســری ســیما نتوانســته اند آن گونه که انتظار میرود رضــایتمندی و نیازهای مخاطبان خود را در زمینه پیشــگیری از اعتیاد و موادمخدر برآورده ســازند.