چکیده:
با اینکه بیش از چند دهه از آغاز سخن درباره سلامت معنوی میگذرد، هنوز فهم مشترکی از بعد معنوی سلامت شکل نگرفته است، چراکه اندیشمندان حوزههای مختلف دین ، فلسفه و روانشناسی سعی دارند تا معنویت را با توجه به مبانی فرهنگی و شرایط اجتماعی خود تعریف کنند. بسیاری از متفکران در سنت فکری امانیسم اعتقاد دارند که معنویت عمدتا در ابعاد مختلفی همچون هدف زندگی، تفوق و برتری، اتصال به دیگران، طبیعت یا الوهیت، و ارزشها (مانند عشق و دلسوزی) شناخته میشود، امری که الزاما ریشه دینی و قدسی ندارد.
هدف این نوشتار شناسایی مفهوم معنویت با توجه به مبانی و شاخصهای آن براساس آرا و نظریات علامه طباطبایی است، تلاشی که میتواند مقدمه فهم مشترک معنویت باشد. یافتهها بیانگر آن است که معنویت در اندیشه علامه نوعی از حیات برتر و ملکوتی انسانی برخاسته از فطرت الهی است که در آن حیات، انسان کمالات خاص خودش را تنها در پرتو ایمان به خدا و عمل صالح در ساحتها ی بینشی، گرایشی و رفتاری بروز میدهد. البته، چنین تعریفی از معنویت مبتنی بر سازههای مفهومی خاصی از قبیل حیاتشناسی انسانی، جهانشناسی معنوی، الهیاتشناختی، انسانشناختی و نیز اسلامشناختی علامه طباطبایی استوار میباشد. تصریح و تاکید علامه در تفسیر معنویت اسلامی بر مبانی قرآنی میتواند مورد استفاده سیاستگذاران عرصه سلامت در جوامع اسلامی قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
"بررسی مبانی و مؤلفه های سلامت معنوی با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی تاریخ دریافت : ٩٥/٧/١٢ تاریخ تأیید: ٩٥/٩/٢٧ رحمت الله مرزبند * * علیاصغر زکوی** * با اینکه بیش از چند دهه از آغاز سخن دربـارة سـلامت معنـوی مـیگـذرد، هنــوز فهــم مشــترکی از بعــد معنــوی ســلامت شــکل نگرفتــه اســت ، چراکــه اندیشمندان حوزه هـای مختلـف دیـن ، فلسـفه و روان شناسـی سـعی دارنـد تـا معنویت را با توجه به مبانی فرهنگـی و شـرایط اجتمـاعی خـود تعریـف کننـد.
علامه طباطبایی به این حقیقت اشاره دارد و میفرماید: انسان قبل از آنکه هدایت الهی دستگیری اش کند شبیه مرده ای اسـت کـه از نعمت حیات محروم است و حس و حرکتی ندارد، ولی پـس از اینکـه موفـق بـه ایمان شد مانند کسی است که خداوند او را زنده کرده و نوری به او داده که بـا آن نور می تواند هرجا که بخواهـد بـرود و در پرتـو آن نـور، خیـرش را از شـ تشخیص دهد و منافع و خیرات را بگیرد و از ضـرر و شـ پرهیـز کنـد.
لذا، اولا، سلامت معنوی در اندیشۀ علامه طباطبایی در سـایۀ ارتباط با خدا شکل میگیرد و، ثانیا، در این اندیشه ، مؤلفه هـای سـلامت معنـوی فقط به ساحت های روان شناختی تقلیل داده نمیشود، بلکه سلامت معنـوی همـۀ ساحت های وجودی انسان را در زندگی دنیوی را دربرمـیگیـرد و نیـز بـه بعـد غیرمادی انسان ، یعنی روح ، در زندگی اخروی تسری مییابد."