چکیده:
در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران، پدیده حاشیه نشینی در مکان های خاص به شکل سکونت
دائمی در داخل یا پیرامون شهرها مشاهده می شود. در این کشورها امروزه دیگر حاشیه نشینی تنها خاص
مهاجران روستایی نیست که به علت جذب نشدن در اقتصاد رسمی در مکان های غیر استاندارد سکونت می کردند بلکه همه مردم کم درآمد اعم از مهاجر و شهری را شامل می شود. علت آن را ناهماهنگی در شالوده های اجتماعی- اقتصادی جوامع شهری و روستایی و تشدید تناقضات و نابرابری های طبقات و قشرهای اجتماعی از یک سو و نبود برنامه ریزی و مدیریت صحیح از سوی دیگر دانسته اند. متناسب با این عوامل پدیده حاشیه نشینی در داخل و خارج شهرهای بزرگ و حتی شهرهای متوسط کشورهای در حال توسعه، در حال رشد است و حتی در بعضی از این جوامع، رشد جمعیت در مناطق حاشیه نشین بیشتر از رشد جمعیت در شهر اصلی است. در پژوهش حاظر تحت عنوان"تحلیل تاثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی در فرایند شکل گیری مناطق حاشیه نشین و راهکارهای رویارویی با این پدیده با تاکید بر توانمند سازی " ضمن بررسی و شناخت علل و عوامل فرایند شکل گیری مناطق حاشیه نشین به چگونگی توانمند سازی و ساماندهی این مناطق در قالب ارائه راهکارهای پیشنهادی به طور خلاصه پرداخته شده است. در این ارتباط اطلاعات این تحقیق به صورت کتابخانه ای و میدانی از منابع معتبر جمع آوری گردیده است که شامل کتاب ها، مجلات و مقالات علمی، مصاحبه با اساتید، کارشناسان و صاحب نظران در این زمینه می باشد.
خلاصه ماشینی:
در اين کشورها امروزه ديگر حاشيه نشيني تنها خاص مهاجران روستايي نيست که به علت جذب نشدن در اقتصاد رسمي در مکان هاي غير استاندارد سکونت مي کردند بلکه همه مردم کم درآمد اعم از مهاجر و شهري را شامل مي شود.
حاشيه نشيني فرهنگي مخصوص خود را دارد، اين فرهنگ بازتاب شيوه زندگي طبقات پايين اجتماع است که 13 معمولا به عنوان فرهنگ فقر شناخته شده و در محله ها يا کوچه هاي کثيف يک شهر با مساکن انحطاط يافته و غير معمولي ديده مي شود.
مناطق حاشيه نشين کشورهاي جهان سوم با واحدهاي مسکوني رو به ويران ، فرسوده و با تجهيزات ناقص در حاشيه شهرها؛ تسلط فرهنگ فقر؛ جدايي گزيني توده اي مردم روستايي از جامعه شهري؛ شهرک هاي چسبيده به شهر با مواد ومصالح کم دوام ساختماني؛ گوشه گيري مردم آن از زندگي شهري؛ مهاجرت و سکونت بخشي از مردم روستا ها در حاشيه شهرها قابل توصيف است .
٨. از خدمات و تسهيلات بهداشتي ، آموزشي و اجتماعي محروم بوده اند (حاج يوسفي: ١٣٨١) ٩-٩- چگونگي شکل گيري مناطق حاشيه نشين در شهرها به ويژه شهرهاي بزرگ کشورهاي در حال توسعه ، پس از آنکه طبقه کم درآمد شهري و مهاجران روستايي بنابر دلايل مختلفي نتوانستند از طريق بازار رسمي، مسکن مورد نياز خود را تهيه کنند از طريق بخش غير رسمي اقدام به ايجاد سرپناهي براي خود مي کنند.