چکیده:
مطلب زیر بخشی از جلسات نهم و دهم سلسله بحث های انسان شناسی است که استاد شهید مطهری در سال 1350 ارائه کرده اند. موضوع بحث نحوه بریدن از غیر خداست که استاد با طرح دیدگاه های مکتب هندی به نقد سه رکن (عضو) از ارکان هشت گانه یوگا می پردازند. در این بررسی مسایلی از جمله بی آزاری، غریزه جنسی، حرص دنیا، رام کردن نفس و ... طرح می شود. این مباحث، به فضل الهی، به زودی با عنوان «انسان شناسی قرآن» از سوی انتشارات صدرا منتشر خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
مسئله ايمان به خدا و مسئله ياد خدا و مسئله تقرب به خدا (تقرب به معنـاي واقعـي کـه نزديـک شـدن بـه خداست ) اصلا خودش هدف است ، بلکه اساسيترين هدفها از نظر تعليمات اسلامي اين است و لهذا فلسفه اصلي عبادات همان تقرب به خداوند است و واقعا اينکه بندهاي از خانه نفس و از بيت ظلماني طبيعت به سوي خداوند مهاجرت کند، هدف اصـلي و اساسي است ، اما اينکه در اثر اين مهاجرت، اصول انسانيت هم نظم بهتري پيدا ميکند، قطعا و قهرا اين خاصيت درجه دوم است و به تعبير حکما: اولي از قبيل غايت و هدف است و دومي از قبيل فايده و اثر؛ ايمان به خدا اصلا براي تقرب بـه خداونـد اسـت و خضوع در برابر اصول انسانيت اثر و فايدهاي است که بر آن مترتب ميشود.
بنابراين ، عبادات برنامه هايي است که براي چنين منظوري ترتيب داده شده اسـت و غير عبادات هم اگرچه تشريعشان به شکل عبادت نيست ، ولي انسان موظف اسـت کـه ١٣ خودش عملا آنها را به صورت عبادت دربياورد، چون هر کاري که انسان ميکند، وقتي که اخلاص در آن کار داشته باشد خودش تبديل به عبادت ميشود.
ما اعضاي هشت گانه رياضت هاي يوگـا را از ايـن کتاب نقل کرده و بعد براي هر کدام توضيحاتي عـرض مـيکنـيم : اول: پرهيزکـاريهـا (مفهوم پرهيزکاري اينها را با آنچه که در اسلام هست مقايسه ميکنيم )؛ دوم: واجبات يا تکاليف ؛ سوم: حالات مختلف يوگا، که مقصود، رياضت هايي است که به بدن ميدهند؛ چهارم: حبس دم و تنظيم تنفس (مسئله حبس نفس به اصطلاح)؛ پـنجم : تجـرد حـس باطن از محسوسات؛ ششم : تمرکز و توجه نيروي معنوي؛ هفتم : حالت تفکر و مراقبـه ؛ هشتم : وصال مطلـق يـا اسـتغراق در ذات خـويش .