چکیده:
این مقاله آرای معرفت شناختی استاد مطهری درباره تصورات و تصدیقات بدیهی را بررسی و تبیین می کند؛ از این رو نخست تقسیم علم حصولی به تصور و تصدیق و نیز تعریف هر قسم شناسانده می شود. در ادامه تصورات و تصدیقات بدیهی معرفی و ملاک بداهت از منظر استاد مطهری تبیین می گردد. در پایان، نقش معرفت شناختی اصل امتناع تناقض به تفصیل بررسی می شود. در مباحث مختلف ای نوشتار برای نمایان شدن خاستگاه و نیز برجستگی های آرای استاد مطهری، افزون بر دیدگاه ایشان، نظرات حکمای مسلمان دیگر نیز مطرح و بررسی خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
٤ تماشاگه راز، پژوهش نامه انديشه هاي استاد مرتضي مطهري علامه حلي در تعريف تصور و تصديق مي گويد: «من الکيفيات النفسانية العلم و قسمه إلي التصور و هو عبارة عن حصول صورة الشي ء في الذهن ، و إلي التصديق الجازم المطابق الثابت و هو الحکم اليقيني بنسبة أحد المتصورين إلي الآخر إيجابا أو سلبا» (حلي ، ١٤١٧: ٣٢٨).
استاد مطهري در تبيين اين تقسيم از علم حصولي و نيز تعريف «تصور» و «تصديق » مي گويد دليل انقســام علم به تصور و تصديق ، آن اســت که علم به اشيا گاه به گونه اي اســت که ذهن در آن به وجود يا عدم نسبتي ميان اشيا حکم مي کند؛ يعني علم به شکل قضاوت ميان دو چيز است و ذهن حالت قضايي دارد؛ و گاه ذهن در ارتباط علمي خود بــا اشــيا، حالت قضايي ندارد بلکه آنها را از نظر مي گذرانــد بي آنکه درباره آنها حکمي سال دوم ، شماره ششم و هفتم ، تابستان و پاييز ٩٢ صادر کند.
٣. تصورات بديهي اســتاد مطهري درباره چيستي تصورات بديهي و نيز ملاک بداهت ، در آثار مختلف خود تماشاگه راز، پژوهش نامه انديشه هاي استاد مرتضي مطهري مباحث گسترده و ارزشمندي مطرح کرده اند که در ادامه با بهره گيري از آنها ديدگاه ايشان را تبيين مي کنيم .