چکیده:
احتکار یک از معضلات اقتصادی است که زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار میدهد. وجود نارسایی در تامین کالاهای اساسی و اقلام مصرفی مورد نیاز مردم از سویی سبب افزایش قیمتها شده و به نوبه خود موجبات تنگشدن معیشت آنان را فراهم میآورد و از سویی هم امنیت روانی مردم جامعه را تحت الشعاع قرار میدهد. متاسفانه در طی سالهای متمادی نوع برخورد با این پدیده، یک برخورد انفعالی و پسینی بوده است بدین گونه که برای شکسته شدن احتکار، فرد محتکر ملزم به عرضه کالای خود به بازار میشده است. اگر سیاستگذاران اجتماعی شناخت دقیقی از علل شکلگیری احتکار نداشته باشند امکان مبارزه همهجانبه با آن را نخواهند داشت. این مقاله در پاسخ به این نیاز، ضمن شناسایی عوامل گوناگون فرهنگی-اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی موثر بر شکلگیری احتکار، با روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به اولویتبندی و وزندهی این عوامل میپردازد؛ نتایج مطالعه حاکی از آن است که «رواج فرهنگ بازار محور غربی»، «عدم مدیریت صحیح شوکهای اقتصادی» و «ازبین رفتن قبح احتکار در جامعه» سه عامل اصلی اثرگذار بر شکلگیری احتکار هستند.
Hoarding is one of the economic problems that affect social life. The lack of supply of basic goods and consumables items that needed for people life، increases prices and، in turn decrease the social welfare. On the other hand، hoarding affects the mental security of the people of the society. Unfortunately، over the long years، dealing with this phenomenon has been a passive، and for the breakdown of hoarding، hoarder was obliged to supply its goods to the market. If social policymakers do not have precise knowledge of the causes of hoarding outbreak، they will not have the possibility to battle with it immensely. In response to this need، this paper try to identify the various cultural، social، legal، and political factors affecting the hoarding outbreak and then prioritize these factors through Analytic Hierarchy Process (AHP). The results of the study indicate that "The prevalence of Western-market-based culture"،" The lack of proper management of economic shocks" and "non- abomination of hoarding in the view of people" are the three main factors that cause rampancy of hoarding.
خلاصه ماشینی:
این مقاله در پاسخ به این نیاز، ضمن شناسایی عوامل گوناگون فرهنگی ـ اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و سیاسی مؤثر بر شکلگیری احتکار، با روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP) به اولویتبندی و وزندهی این عوامل میپردازد؛ نتایج مطالعه حاکی از آن است که «رواج فرهنگ بازار محور غربی»، «عدم مدیریت صحیح شوکهای اقتصادی» و «ازبین رفتن قبح احتکار در جامعه» سه عامل اصلی اثرگذار بر شکلگیری احتکار هستند .
حضرت علی (() در قسمت دیگری از فرمایشات خود در فرمان زمامداری مصر به مالک اشتر میفرمایند: «با این همه، بدان که بسیاری از آنان ـ تجار و صاحبان صنعت ـ در دادوستد بیش از اندازه سختگیرند و بخلورزی ناپسندی دارند و بهمنظور سود بیشتر کالا را احتکار میکنند و بهدلخواه نرخ گران میبندند و این کار برای توده مردم زیانبار و برای حکمرانان عیب و ننگ است.
شکل 1: وزن عوامل کلی اثرگذار بر شکلگیری احتکار (رجوع شود به تصویر صفحه) در ذیل عوامل فرهنگی، فرهنگ بازار محور غربی با وزن 36 درصد در جایگاه اول قرار گرفته است و بعد از آن به ترتیب عدم حساسیت به افزایش قیمتها (24 درصد)، عدم آگاهی نسبت به مفهوم احتکار (16 درصد)، عدم توجه به اثرات تصمیمات فردی بر سطح کلان و اجتماعی (15 درصد) و از بین رفتن قبح احتکار در جامعه (0.
جمعبندی و ارائه پیشنهادات در این مقاله پس از بحث و بررسی در مورد ضرورت شناسایی عوامل مؤثر بر احتکار، با استفاده از نظرات صاحبنظران و با بهکارگیری روش تحلیل سلسلهمراتبی (AHP)، عوامل مؤثر بر شکلگیری احتکار تعیین گردید و «رواج فرهنگ بازار محور غربی»، «عدم مدیریت صحیح شوکهای اقتصادی» و «از بین رفتن قبح احتکار در جامعه» بهعنوان مهمترین عوامل شکلدهنده احتکار در جامعه شناسایی شدند.