چکیده:
«معنویت»[1] در دوران معاصر، هم در میان توده مردم و هم در میان اندیشمندان بسیار مورد توجه واقع شده و به مفهومی کارآمد بدل گشته است. با رجوع به ارتکاز عرفی که از معنای این واژه وجود دارد و تعاریفی که اندیشمندان از آن به دست دادهاند میتوان به تعریفی گویا از آن دست یافت. معنویت، مفهومی مستقل جدا از مفهوم دین، عرفان، اخلاق و مفاهیمی از این دست است، هرچند به لحاظ مصداقی و تحقق خارجی، با آنها ارتباط وثیقی دارد. به عنوان مثال، در تفاوت دین و معنویت میتوان گفت «دین» به امر قدسی در قالب تشکیلاتی نهادی نظر دارد در حالی که «معنویت» به عناصری همچون «معنا» و «تعالی» معطوف است، عناصری که به صورت فردی باید به تجربه درآیند. در یک جمعبندی، باید گفت مفهوم معنویت، چرخش قطب نمای فکری، احساسی و جسمانی انسان است به سوی امر فرامادی، متعالی و قدسی. این چرخش بنیادین، همه ابعاد وجودی انسان را اعم از بعد روانی- تنی، بعد شناختی، بعد شهودی و بعد رفتاری تحت الشعاع قرار میدهد و به زندگی و جهان معنا میبخشد.
خلاصه ماشینی:
به عنوان مثال ، در تفاوت دین و معنویت میتوان گفت «دین » به امر قدسی در قالب تشکیلاتی نهادی نظر دارد در حالی که «معنویت » به عناصری هم چون «معنا» و «تعالی» معطوف است ، عناصری که به صورت فردی باید به تجربه درآیند.
spirituality مقدمه واژه های «معنوی» و «معنویت » را ما از قدیم در ادبیات کلاسیک و محاوره ای مان به کار گرفته ایم ، اما هیچ گاه در پی تعریف دقیق مفهوم معنویت و بازشناسی آن از مفاهیم نزدیک نبوده ایم و مناقشه ای در این رابطه شکل نگرفته است .
حال میتوان این سؤال را مطرح کرد که آیا «معنویت » جزو کنش ها و حالات «ماتقدم » است یا جزو «ماتأخر»ها؟ به عبارت دیگر، آیا معنویت چیزی همانند طاعت ، تقوا و ورع است یا چیزی همانند تعقل و تخلق ؟ آیا برای معنوی بودن الزاما باید پیشتر، ملتزم به یک دین بود، آن چنان که معنویت پیشادینی، مفهومی متناقض محسوب شود (همان گونه که طاعت و تعبد پیشادینی مفهومی متناقض است ) یا آنکه معنویت مفهوما نیازی به دینداری ندارد (همانند عقل ورزی که اسلام آن را مبنای دینداری صحیح و مقبول میشمارد)؟ دقت شود که مسأله ما آن نیست که کمال معنویت و بالندگی و رشد آن به دین نیاز دارد یا خیر.
آیا معنویت نیز همچون عقلانیت و اخلاق ، «ماتقدم » است ؟ اگر «معنویت » «ماتأخر» باشد، باید آن را به گونه ای تعریف کنیم که مفهوم دین و التزام به دین در آن مندرج باشد.