چکیده:
به منظور توسعه مسعی، به دلیل محدودبودن مکان سعی، طبقات فوقانی و تحتانی در آن احداث شده است. این اقدام موجب ایجاد پرسش از مشروعیت سعی در مقادیر توسعهیافته شده که در این مقاله با روش توصیفیتحلیلی به این پرسش، پاسخ داده میشود. طبقات فوقانی دو صورت دارد: گاه طبقات پایینتر از دو کوه صفا و مروه است و گاه بالاتر از آن. اگر طبقات پایینتر از دو کوه صفا و مروه باشد، بنا بر نظر بیشتر فقها سعی از این طبقات جایز است. اما اگر طبقات بالاتر از صفا و مروه باشد، فقها در حکم آن اختلاف دارند. در این باره پنج قول از فقهای فریقین نقل شده است: 1. سعی از این طبقات صحیح است؛ 2. سعی بر روی این طبقات صحیح نیست؛ 3. سعی بر روی این طبقات در صورت ازدحام شدید جمعیت جایز است؛ 4. احتیاط است، به این صورت که علاوه بر سعی از روی طبقات، باید نائب بگیرد تا از روی طبقه همکف سعی به جای آورد؛ 5. توقف در حکم این مسئله. از میان این اقوال، قول سوم صحیح به نظر میرسد. طبقه زیرین نیز چون بینالجبلین است، سعی در آن بنا بر نظر بیشتر فقها صحیح است. تحقیق حاضر با تتبع در منابع مذاهب، به اقوال و ادله آنها میپردازد.
خلاصه ماشینی:
این اقدام این پرسش را ایجاد کرده است که: آیا سعی در مقادیر توسعهیافته همان حکم مقادیر سابق را دارد و آیا از لحاظ شرعی، سعی در مقادیر توسعهیافته مشروع است؟ در این باره مباحث فقهی و مجادلات علمی متعددی صورت گرفت که از جمله میتوان به چند اثر اشاره کرد: حدود الصفا والمروة التوسعة الحدیثیة: دراسة تاریخیة فقهیة اثر عبدالملک بن عبدالله بن دهیش؛ رفع الاعلام بادلة جواز توسیع عرض المسعی المشعر الحرام اثر عوید بن عیاد المطرفی الحربی؛ توسعة المسعی عزیمة لارخصة دراسة فقهیة، تاریخیة، بیئیة، جیولوجیة اثر عبدالوهاب أبراهیم ابوسلیمان؛ رسالة حول توسعة المسعی دراسة فقهیة، تاریخیة، و بیئیة تبحث عن مشروعیة اعمال التوسعة الجاریة فی الوقت الحاضر المسعی اثر جعفر سبحانی؛ و مقالهای از هیئت کبار العلماء بالمملکة العربیة السعودیة با عنوان «حکم السعی فوق سقف المسعی».
از ظاهر قول برخی از فقهای معاصر امامیه به نظر میرسد سعی بر روی طبقات فوقانی را مطلقا صحیح میدانند: «سعی در طبقۀ دوم اگر احراز شود که بین صفا و مروه از بالای کوه صفا شروع و به بالای کوه مروه ختم میشود کافی است» (بهجت، 1424: 141).
پاسخ: آنچه از اطلاق نصوص (بقره: 158؛ حر عاملی، 1409: 13/467) و اتفاق فقهای مذاهب اسلامی (حلی، 1412: 10/408؛ الکاسانی الحنفی، 1406: 4/396؛ ابنعبدالبر مالکی، 1400: 1/368؛ حوسنی، 1429: 57؛ نووی شافعی، بیتا: 8/76؛ ابنقدامه مقدسی، 1388: 3/350) استفاده میشود این است که سعی باید بینالجبلین انجام شود و طبقه زیرین هم به سبب امتداد کوه صفا و مروه بینالجبلین قرار دارد.