چکیده:
در سالهای اخیر، اصلاح قیمت فرآوردههای نفتی در مقام اجرای قانون هدفمندسازی یارانهها و حرکت به سمت قیمتهای واقعی، در دستور کار قرار گرفته است. شناخت رفتار قیمتی این فرآوردهها قبل از اتخاذ هرگونه تصمیمی از اهیمت ویژهای برخوردار میباشد، بهطوریکه میتواند به عنوان پیشنیاز بسیاری از تصمیمگیریهای حوزه انرژی مطرح گردد. مقاله حاضر به بررسی وجود رابطه موشک و پَر- افزایش سریع و موشکوار قیمت فرآودهها با افزایش قیمت نفت و کاهش کند همانند یک پر در واکنش به کاهش قیمت نفت- در قیمت فرآوردهها پرداخته است. در این مقاله که از الگوی غیرخطی خودرگرسیونی با وقفههای توزیعی (NARDL) و دادههای ماهانه برای بازه زمانی 2005 تا 2016 استفاده شده، نتایج حاکی از وجود رابطه نامتقارن بلندمدت و کوتاهمدت و نیز وجود اثر موشک و پَر، برای هر پنج فرآورده میباشد. لذا با لحاظ اثر فوقالذکر به نظر میرسد انتخاب قیمت فوب خلیج فارس معیار مناسبی نبوده و دولت میبایست نسبت به بازنگری مطلوب در قانون هدفمندی یارانهها و سایر قوانین بالادستی مرتبط، با لحاظ این اثر، اقدام نماید.
In recent years، the reform of oil product prices has been on the agenda for enforcing subsidies targeting and moving towards real prices. Understanding the pricing behavior of these products prior to making any decision is very important، which can be considered as a prerequisite for many energy-related decisions. The present paper seeks to investigate the existence of a rocket-feather effect in oil product prices- high-speed and fast-moving like a rocket، in response to rising crude oil prices and slow down prices، like a feather، in response to decrease crude oil prices. In this paper، which uses a nonlinear autoregressive distributed lags (NARDL) model and monthly data for the period 2005 to 2016، the results indicate a long-term and short-run asymmetric as well as rocket-feather effect for each of the five products. Therefore، in view of the above، it seems that the choice of Persian Gulf fob prices is not a suitable criterion، and the government should proceed with a favorable review in the targeted subsidy law and other related upstream legislation.
خلاصه ماشینی:
در این مطالعه با استفاده از الگوی تصحیح خطای برداری و تودایاماموتو رابطه علیت بین قیمت نفتخام و قیمت فرآوردههای بنزین و گازوئیل در دوره 1987 تا 2008 توسط جلالی نائینی و همکاران (1388) بررسی شده است.
جبلعاملی و همکاران (1394)، تأثیر اصلاح یارانه بر مصرف حامل انرژی در ایران را طی دوره 1350 تا 1390 با استفاده از الگوی خودرگرسیون برداری و علیت گرنجر در خصوص مصرف بنزین، نفت و گازوئیل بررسی نمودهاند، نتایج به دست آمده از توابع کنش و واکنش نشان میدهد که مصرف نفت بنزین و گازوئیل بر اثر تغییر قیمت این فرآورده ابتدا به صورت کاهشی بوده است و در مدت زمان کوتاهی افزایش خواهد یافت.
چاتوپادهیای و میترا (2015)، رفتار قیمتی 9 فرآورده نفتی را در بازار هند با استفاده از الگوی غیرخطی خودرگرسیونی با وقفههای توزیعی و شبکه عصبی خودسازمانده با رشد سلسله مراتبی بررسی کرده است که نتایج این مطالعه نشان میدهد زمانیکه قیمتگذاری فرآوردهای نفتی از طریق بازار صورت میگیرد رفتار نامتقارن قوی بین قیمت نفت و قیمت این 9 فرآورده وجود دارد و زمانیکه قیمت فرآوردههای نفتی توسط دولت کنترل و نظارت میشود چنین رفتار نامتقارنی وجود ندارد.
Translated by: Ahmadvand, Taiebi,(2010), Real and Distributive Effects of Petroleum Price Liberalization: The Case of Indonesia, Economic Journal, 101, 5-24 (In Persian).
Implications for the liberalization of the price of oil products in Iran, Journal of Economic Research and Policies, 58(19), 5-30 (In Persian).
Investigating the relationship between the price of crude oil and the price of petroleum products in American and European markets, Quarterly Energy Economics Review, 6(22), 1-27 (In Persian).