چکیده:
هدف: بررسی ابعاد فضایی دسترسی به کتابخانههای عمومی در ارتباط با ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی شهروندان در سطح نواحی شهر مشهد.
روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. در راستای هدف پژوهش، دو روش سنجش دسترسی بر حسب استاندارد فاصله و درجه کشش کتابخانه های اقماری و منطقه ای، مورد استفاده قرار گرفته است.
یافته ها: در بین گروههای جمعیتی واقع در شعاع 1500 متری کتابخانه های اقماری، طبقات بالا، بسیار بالا و پایین بیشترین میزان دسترسی به کتابخانه را دارند و در بین گروه های جمعیتی واقع در شعاع 3000 متری کتابخانههای منطقه ای، بیشترین جمعیت متعلق به طبقات بسیار بالا و متوسط است. در رابطه با دسترسی به مجموع دو نوع کتابخانه ها بر اساس درجه کشش، 24 ناحیه از دسترسی متوسط به بالا برخوردارند و بیشتر بخشهایی از طبقه پایین و متوسط را زیر پوشش قرار می دهند. همچنین، 16 ناحیه در سطوح پایینتر از میانگین قرار دارند، که این امر حاکی از کمبود کتابخانه ها در این نواحی است. به طورکلی، توزیع کتابخانهها در نواحی با وضعیت اجتماعی- اقتصادی بالا یا پایین رابطهای ندارد و کاملا تصادفی و پراکنده ایجاد شده اند. محلات شهرک عسکریه، شیرین، کارخانه قندآبکوه در بدترین وضعیت دسترسی به کتابخانهها قرار دارند. برای افزایش دسترسی عادلانه کتابخانه ها در سطح شهر مشهد، دایرکردن کتابخانه در این محلات باید در اولویت قرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
مدل هنسن، مزیتی بیش از ارزیابی زمان سفر به نزدیکترین امکانات را ارائه میدهد، زیرا بر این فرض اکتفا نمیکند که افراد به نزدیکترین امکانات سفر میکنند، بلکه توزیع کامل فعالیتها را مورد توجه قرار میدهد و به سنجش درجه کشش فعالیتهایی میپردازد که خدمات بیشتری را ارائه داده و مردم را از نقاط دورتری جذب خواهند نمود (Delmelle & Casas, 2012: 39).
توزیع فضایی کتابخانههای اقماری و منطقهای در سطح شهر مشهد قابلیت دسترسی به کتابخانههای عمومی بر اساس استاندارد فاصلة واقعی به منظور تعیین وضعیت دسترسی به کتابخانههای عمومی بر حسب استاندارد فاصله واقعی، از نقشة شبکة معابر و محدودة زیر پوشش هر کتابخانه استفاده شده است.
<رجوع شود به تصویر صفحه> به طور کلی، از بین 40 ناحیة موجود در کلانشهر مشهد، 24 ناحیه از سطوح دسترسی متوسط به بالا در رابطه با مجموع کتابخانههای منطقهای و اقماری برخوردارند و بخشهایی از طبقات مختلف اجتماعی اقتصادی را پوشش میدهند که در بین آنها بیشترین سهم از آن قسمتهایی از طبقات 2 و 3 (به ترتیب طبقه پایین و متوسط) و کمترین سهم از این سطوح دسترسی مربوط به طبقه 5 (طبقه بالا) است.
در رابطه با وضعیت دسترسی به کتابخانهها بر اساس درجه کشش نیز از بین 40 ناحیة موجود در کلانشهر مشهد، 24 ناحیه از سطوح دسترسی متوسط به بالا در رابطه با مجموع کتابخانههای منطقهای و اقماری برخوردارند و بخشهایی از طبقات مختلف اجتماعی - اقتصادی را پوشش میدهند که در بین آنها بیشترین سهم از آن قسمتهایی از طبقات 2 و 3 (به ترتیب طبقه پایین و متوسط) و کمترین سهم از این سطوح دسترسی مربوط به طبقه 5 (طبقه بالا) است.