چکیده:
بررسی تلاشهای تحقیقاتی صورت گرفته در هر حوزه، درک صحیحی از رویکرد نظری، روش-ها و تکنیکهای مورد استفاده تحقیق و چگونگی پیشرفت نظری و روشی در آن حوزه فراهم میکند. در کنار مباحث کلی در رابطه با ماهیت و تکامل دانش علمی، بحثهای پارادایمی و پژوهشهای نوین گردشگری میتوانند فرضیاتی را در رابطه با تکامل دانش گردشگری ارائه کنند. در این نوشتار با بهره گیری از روش مرور نظامند، آثار علمی - پژوهشی مطالعات اجتماعی گردشگری در ایران، با هدف آشکارسازی بینش و تفکر اجتماعی در مورد گردشگری بررسی شد. به تاسی از مفهوم سازی کوهن از جامعه شناسی گردشگری، رویکرد مفهومی در مساله-شناسی مطالعات اجتماعی گردشگری به چهار سطح گردشگر (علایق، نگرشها، واکنشها و نقشهای او)؛ روابط میزبان و گردشگر؛ ساختارها و کارکردهای گردشگری و پیامدهای گردشگری، طبقه بندی شد. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که مهمترین موضوع اجتماعی مورد توجه محققان گردشگری در ایران، ساختار و کارکردهای گردشگری بوده و پس از آن عمده مقالات به گردشگر پرداختهاند و پیامدهای گردشگری و روابط گردشگر و میزبان به ترتیب در مراتب سوم و چهارم اهمیت قرار داشته است. یافتهها نشان میدهد که موضوع گردشگری چندان مورد اقبال جامعهشناسان در ایران نبوده است و جغرافیدانان تفوق بیشتری در تولید و انتشار مسایل اجتماعی گردشگری داشتهاند. یافتهها شواهدی از رشد مطالعات بین-رشتهای در موضوع گردشگری در ایران را نشان نداده و بیشتر موید پژوهش
های چندرشته ای است که عمدتا با بهره گیری از روشهای کمی و با نظرسنجی از ذینفعان و کارشناسان انجام شده است. نتایج نشان داد خلاءهای مفهومی و روشی زیادی برای توسعه دانش بین رشته ای گردشگری و تاثیرگذاری آن در مسایل سیاستگذاری، توسعه و مدیریت گردشگری تجاری در ایران وجود دارد.
Reviewing research in any field provides a clear understating of theoretical approaches، methods، and techniques used in that field. It also expresses theoretical and methodological developments. In addition to general issues about the nature and evolution of scientific knowledge، Paradigmatic topics and new studies on tourism (which can provide theories on the evolution of tourism knowledge)، systematic reviews provide verifiable and firm conclusions about the evolution of research on a relevant topic. In order to reveal insights and social thoughts about tourism، this article utilized content analysis to review the social studies of tourism in scientific journals in Iran. According to Cohen’s sociology of tourism، tourism social studies are classified into four categories: (a) the tourist-his motivations، attitudes، reactions، and roles; (b) the relations and perceptions of tourists and locals; (c) the structure of the tourist system; and (d) impacts of tourism. Research findings show that the structure of the tourist system is the most prevalent social issue in the Iranian scholars’ research. Tourists، impacts of tourism، and the relations and perceptions of tourists and locals are in the next places respectively. The results show that tourism is not popular among sociologists in Iran. Geographers are more active in producing and publishing social issues of tourism، and they have published most of the articles in all of the four categories. Results do not show growth in interdisciplinary studies of tourism but they confirm multidisciplinary research that was carried out mainly by using quantitative methods and through surveys of stakeholders and experts. The results show that there are many conceptual and methodological gaps in the development of knowledge between the tourism industry and its impact on policy-making، development، and management of commercial tourism in Iran.
خلاصه ماشینی:
معیارهای انتخاب مقالات در این نوشتار برای مشخص کردن مقالاتی که در حوزه مطالعات اجتماعی گردشگری مورد بررسی قرار گرفته اند از مدل مفهومی کوهن در جامعه شناسی الگوبرداری شده است .
واحد مشاهده مقالات مورد بررسی (به تصویر صفحه رجوع شود) مسأله شناسی مطالعات اجتماعی گردشگری سوال اصلی نوشتار حاضر این است کـه مقـالات گردشـگری کـدام یـک از ابعـاد چهارگانـه حـوزه اجتماعی گردشگری (مدل کوهن ) را در مساله شناسی خود به کار گرفته انـد.
نتایج این تحقیـق نشـان داد کـه در حـوزه اجتمـاعی گردشـگری موضـوعاتی چـون تعـاملات گردشگر- میزبان و نگرش و ادراکات آنها نسبت به یکدیگر و همچنین کنشهای عینی گردشـگر بـه عنوان موضوعات مغفول در بازه پانزده سال مطالعات گردشگری ایران بوده است .
در پایان لازم به ذکر است که مرور انجام شده بر مطالعات گردشگری به طـور عـام و مطالعـات اجتماعی گردشگری به طور خاص در ایران نشان داد، شواهد کمی از شکل گیری دیالوگ های بین - رشته ای در مفهوم سازی مسایل گردشگری وجود داشته و با تسلط روش های کمی کـه عمـدتا بـا نظرسنجی از ذینفعان و کارشناسان توسط رشته های مختلف توام بـوده اسـت ، خلاهـای مفهـومی و روشی زیادی برای توسعه دانش بین رشته ای گردشگری و تاثیرگذاری آن در مسایل سیاسـتگذاری، توسعه و مدیریت گردشگری تجاری در ایران وجود دارد.
Journal of Hospitality & Tourism Research, 24(2), 223-238.
Journal of Hospitality & Tourism Research, 24(2), 223-238.
Journal of Travel & Tourism Marketing, 26(7), 735-746.