چکیده:
عبدالقادر گیلانی، عارف قرن پنجم و ششم هجری قمری، از مشایخی است که پیرنامههای زیادی به فارسی و عربی دربارة او نوشتهشدهاست. با توجه به اهمیت پیرنامهها در شناخت احوال، اقوال و عقاید عبدالقادر گیلانی، در این مقاله کوشش شدهاست تا احوال و آثار وی با استفاده از این پیرنامهها و نیز کتب تاریخی معتبر، معرفی و آنگاه ویژگیهای کلی پیرنامههای نوشتهشده دربارة این شیخ بزرگ تا قرن دهم هجری قمری بررسی شود. پیرنامههای مورد بحث عبارتند از: بهجةالأنوار و معدنالأسرار، ترجمة خلاصةالمفاخر، قلائدالجواهر، مناقب غوثیه و غبطةالناظر فی ترجمة الشیخ عبدالقادر الجیلانی. نتایج حاصل از پژوهش گویای آن است که چنین کتابهایی بدین دلیل که برای عموم مردم نوشته شدهاند، نثری ساده و بیتکلف دارند و برای بزرگ جلوه دادن شخصیت عبدالقادر، رفتار و کراماتی برخلاف اقوال و اندیشة نمایان در آثارش به وی نسبت دادهاند و نیز منبع تمام پیرنامههای مذکور، نخستین پیرنامة نوشتهشده دربارة عبدالقادر یعنی بهجةالأنوار و معدنالأسرار است. همة این کتابها تحمیدیهای در ستایش خدا و پیامبر اکرم(ص)، و نیز زنان در تمام آنها جز مناقب غوثیه، جایگاه والایی دارند.
Sheikh Abdul Qadir Gilani, is a Mystic of fifth and sixth centuries AD, he is supposed as one of the elders that had written many Persian and Arabic Hagiographies. . According to the importance of Hagiographies in evaluating Abdul Qadir Gilani's life and works ,in this article first of all , try to study Abdul Qadir Gilani's life and works with the use of these Hagiographies and other historical works and then introducing all written Hagiographies about this sheikh until the tenth century AH .the mentioned Hagiographies include: Bahjat Al Anvar and Madan al asrar ,translation of the summery of almafakher , Qlayd-Jawahiri and ghusyh merits and Ghabtat Al Nazer with the translation of Abdulghadir Jylani .the results show that these works have a very simple prose because most of them have been written for simple and general people .in these mentioned works in order to show the dignity of his characteristic,unfortunately, some behavior and miracle ascribed to him, contrary to his own view and attitudes. The source of all Hagiographies is the first Hagiographies written about Abdul ghadir means Bahjat al-Anvar and Maadan- al-Asrar, All glorifications of this book are in praise of Allah and the Holy Prophet (PBUH) and women in all of them except the ghusyh merits, have a great value.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اهمیت پیرنامه ها در شناخت احوال ، اقوال و عقاید عبدالقادر گیلانی، در این مقاله کوشش شده است تا احوال و آثار وی با استفاده از ایـن پیرنامـه هـا و نیـز کتب تاریخی معتبر، معرفی و آنگاه ویژگیهای کلی پیرنامه های نوشته شده دربارٔە ایـن شـیخ بـزرگ تـا قرن دهم هجری قمری بررسی شود.
نتایج حاصل از پژوهش گویای آن است که چنین کتاب هایی بدین دلیل کـه بـرای عمـوم مـردم نوشـته شده اند، نثری ساده و بیتکلف دارند و برای بزرگ جلوه دادن شخصـیت عبـدالقادر، رفتـار و کرامـاتی برخلاف اقوال و اندیشۀ نمایان در آثارش به وی نسـبت داده انـد و نیـز منبـع تمـام پیرنامـه هـای مـذکور، نخستین پیرنامۀ نوشته شده دربارٔە عبدالقادر یعنی بهجۀالأنوار اسـت .
تنها حیـدر شـجاعی (١٣٩٣) در مقدمۀ رسائل عبدالقادر گیلانی به اختصـار بـه زنـدگی و برخـی از آثـار شـیخ عبـدالقادر اشاره کرده است و رشید عیوضی (١٣٥٢) در مقاله ای با عنوان «مختصـری در شـرح حـال و آثــار شــیخ عبــدالقادر گیلانــی» کــه در شــمارٔە ١٠٧ نشــریۀ زبــان و ادب فارســی بــه چــاپ رسیده است ، به بیـان زنـدگی و ذکـر آثـار شـیخ بـا اسـتفاده از چنـد منبـع تـاریخی محـدود پرداخته است و آثار و پیرنامه های او را بررسی نکرده است .
مسلم زمانی و کریم زمانی کتاب سر الأسرار و مظهر الأنوار فیمـا یحتـاج إلیـه الأبـرار را بـه فارسی ترجمه کرده اند و نشر نی این ترجمۀ فارسی را در سال ١٣٨٧ بـا عنـوان سـ الأسـرار در تهران به چاپ رسانده است .