چکیده:
الگوهای گردش جوی نقش مهمی در پیدایش پدیده های محیطی به ویژه در مناطق معتدله دارند. از این رو، شناسایی الگوهای گردش جوی کنترل کنندة آب و هوای ایران و ویژگیهای آنها بسیار ضروری است . در این تحقیق به منظور شناسایی الگوی جریانات جوی تابستانه ابتدا آمار روزانه دما ایستگاه سینوپتیکی قم طی دوره ١٩٨٧-٢٠٠٥
میلادی از سازمان هواشناسی کشور اخذ شد و روزهایی که در سه ماه تابستان (جولای - اگوست – سپتامبر) بالاترین دمای میانگین روزانه را داشتند برای مطالعه موردی انتخاب شدند. سپس ٢٤ نقشه سینوپتیکی در دو سطح تراز دریا و تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال و نقشه هم دمای سطح زمین و نقشه ضخامت جو (١٠٠-٥٠٠) بصورت نرمال (طی دوره آماری
١٩٨٧-٢٠٠٥) برای هر یک از سه ماه تابستان و روزهای منتخب در هر یک از سه ماه تابستان از سایت NCEP/NCAR تهیه و تحلیل سینوپتیکی شد.
نتایج نشان داد که همواره در طول سه ماه تابستان کم فشارهای حرارتی مونسون بر نیمه جنوبی و بخش های مرکز ایران تسلط دارد و منطقه قم در انتهای زبانه های این کم فشار واقع شده است . بررسی نقشه های ضخامت جو (١٠٠-٥٠٠) نشان از ضخامت زیاد جو در جنوب غربی ایران دارد و منطقه قم در ماه های جولای و اگوست به مرکز ضخامت نزدیکتر و در ماه سپتامبر از این مرکز دورتر است . نزدیک بودن به این مرکز نشان از دمای زیاد سطح زمین دارد و در نقشه تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال در تمام ماه های تابستان ، منطقه ایران و خاورمیانه تحت استیلای کامل پرفشار جنب حاره ای قرار گرفته است و کم فشار حرارتی سطح زمین تقویت شده بوسیله پر ارتفاع جنب حاره هوای بسیار گرم عربستان و صحرای آفریقا را به داخل ایران هدایت میکند. منطقه قم همواره در محور پشته پرفشار جنب حاره ای که محل نزول شدید هوا و گرمایش هوا است قرار دارد.
خلاصه ماشینی:
"نزدیک بودن به این مرکز نشان از دمای زیاد سطح زمین دارد و در نقشه تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال در تمام ماه های تابستان ، منطقه ایران و خاورمیانه تحت استیلای کامل پرفشار جنب حاره ای قرار گرفته است و کم فشار حرارتی سطح زمین تقویت شده بوسیله پر ارتفاع جنب حاره هوای بسیار گرم عربستان و صحرای آفریقا را به داخل ایران هدایت میکند.
پ برای همان روز، ز- نقشه تراز سطح دریا برای همان روز، ح – نقشه هم دمای سطح زمین برای همان روز در نقشه نرمال تراز سطح دریا ماه جولای، یک مرکز کم فشار با فشار مرکزی ٩٩٦ هکتوپاسکال که تمام قسمت های جنوب ایران و عربستان و پاکستان را در گرفته دیده میشود که زبانه این کم فشار به موازات رشته کوه زاگرس تا عرض های بالا (٣٩ درجه شمالی) هوای گرم عرض های پایین را به سمت عرض های بالا کشیده است .
در نقشه نرمال تراز سطح دریا ماه آگوست ، مرکز کم فشار مونسونی با فشار مرکزی ١٠٠٠ هکتوپاسکال که تمام قسمت های جنوب ایران و عربستان و پاکستان را در بر می - گیرد دیده میشود که زبانه این کم فشار به موازات رشته کوه زاگرس تا عرض های بالا (٣٩ درجه شمالی) هوای گرم عرض های پایین را به سمت عرض های بالا کشیده است ."