چکیده:
هدف از این پژوهش، فراتحلیل مطالعات دین و اضطراب و بررسی چالش های روش شناختی و معرفتی آن دو است. جامعه آماری تمام آثار مربوط به دین و اضطراب است که طی سال های 1381 تا 1391 به صورت کتاب، پایان نامه و مقاله منتشر شده است. در این پژوهش، پس از وارسی اولیه آثار منتشرشده و حذف منابعی که خارج از قلمرو پژوهش بود، این آثار به دقت مطالعه و کاستی ها و چالش های آنها از لحاظ ملاک های روشی و معرفتی، بررسی و ارزیابی شد و اطلاعات به دست آمده در جدول توصیفی و آمار استنباطی و تحلیلی از طریق نرم افزارspss تجزیه و تحلیل گردید. تحلیل داده ها نشان داد که پژوهش های منتشرشده در دهه مزبور، دچار چالش های روشی و معرفتی بسیاری است. برخی از چالش های معرفتی در این پژوهش عبارت است از: نگاه منفی به دین در رفع اضطراب، نگاه خنثا به دین در رفع اضطراب، استفاده از منابع غیراصیل روان شناسی، استفاده از منابع غیراصیل دینی، مستندات ناکافی، فهم نادرست از مفهوم و رابطه دین و اضطراب. همچنین برخی چالش های روش شناختی این پژوهش عبارت است از: بهره گیری از روش کمی صرف و یا کیفی صرف؛ فقدان نمونه گیری در دسترس و یا نمونه گیری پژوهش؛ فقدان سوال و یا فرضیه پژوهش.
The purpose of this research is to carry out a meta-analysis of religion and anxiety and examine
the methodological and epistemic challenges of the two. The statistical population includes all the
works about religion and anxiety, in the form of books, theses and articles published during the
years 1381 to 1391. In this research, after an initial examination of the published works and
excluding the resources that were outside the scope of the study, the works were carefully studied
and their shortcomings and challenges in terms of methodological and epistemic criteria were
evaluated. Then, the data obtained in the descriptive table and the Inferential and analytical
statistics were analyzed using SPSS software. Data analysis showed that there are many
methodological and epistemic challenges on the published research in the mentioned decade.
Some of the epistemological challenges in this research include: a negative view of the role of
religion in eliminating anxiety, a neutral view of the role of religion in eliminating anxiety, using
non-authentic psychological sources, using non-authentic religious sources, inadequate
documentation and misunderstanding the concept and relationship between religion and anxiety.
Also, some of the methodological challenges of this research are: using either purely quantitative
or purely quantitative methods; lack of convenient sampling or research sampling; lack of
research questions or hypotheses.
خلاصه ماشینی:
"سؤالات پژوهش سؤالات تحقیق حاضر عبارتند از: ـ چالشهای روششناختی و معرفتی در پژوهشهای مرتبط با «دین» و «اضطراب» در سالهای 1381ـ1391 در ایران کدام است؟ ـ رویکرد این آثار بیشتر دینی است، یا روانشناختی؟ ـ آیا این آثار از منابع معتبر و دست اول دینی (بهرهگیری از معارف ناب قرآنی و اهلبیت( و منابع روانشناختی بهره بردهاند؟ به چه میزان؟ ـ آیا (در این آثار) دینداری موجب کاهش اضطراب است و یا افزایش؟ و یا در این زمینه نقشی خنثا دارد؟ ـ آیا آثار مزبور دارای معیارها و استانداردهای علمی و رعایت اصول روششناختی بودهاند؟ ـ روش مطالعه در این آثار، عمدتا به کدامیک از شیوههای «کمی"، «کیفی» و یا «کتابخانهای ـ اسنادی» بوده است؟ ـ آیا مطالعات مزبور دارای فن گرداوری اطلاعات (اسنادی، مصاحبه و پرسشنامه) بودهاند؟ ـ آیا مطالعات دارای فرضیه و یا فرضیاتی بودهاند؟ فرضیههای پژوهش فرضیههای پژوهش عبارتند از: ـ آثار منتشرشده (در محدودة زمانی 1381ـ1391) در عرصة دین و اضطراب، دچار چالشهای معرفتی و روشی است.
ـ بین موضوع کتابها و رویکرد تحقیق در کتابهای تحت مطالعه رابطة مستقیم، معنادار و در سطح 99/0 درصد برقرار است؛ یعنی کتابهایی که دارای موضوع مثبت نسبت به دین و اضطراب بودهاند، بیشتر رویکردی دینی داشتهاند و بعکس.
ـ بین موضوع کتابها و منابع استفادهشده در کتابهای موضوع مطالعه رابطة مستقیم، معنادار و در سطح 99/0 درصد برقرار است؛ یعنی کتابهایی که دارای موضوع مثبت نسبت به دین و اضطراب بودهاند، بیشتر منابع قابل استفادهشان اصیل و معتبر بوده است و بعکس."