چکیده:
هدف این پژوهش، بررسی و تبیین نظام اخلاقی یکی از قدیمیترین ادیان توحیدی و تنها آیین عرفانی زندة جهان، یعنی دین صابئین مندائی است که با روش توصیفی– تحلیلی و با مراجعه به منابع مقدس آنان، به ویژه گنزا ربا و تعالیم یحیی( انجام گرفته است. این پژوهش پس از معرفی مختصری از تاریخ و عقاید دینی صابئین مندائی، به تحلیل مبانی نظام اخلاقی آنان، در سه حوزة الهیات، انسانشناسی و معرفتشناسی پرداخته است. برای کشف و تبیین نظام اخلاقی این آیین، دیدگاه الهیاتی، انسانشناختی، و معرفت شناختی این دین، مبنای بررسی مولفههای نظام اخلاقی، یعنی نظریه ارزش، اصول اخلاقی و هدف غایی اخلاق قرار گرفته است. در نهایت، نشان میدهد که اصول «خدامحوری اخلاقی، محبت، مسئولیت اخلاقی و قاعده زرین»، چهار اصل بنیادین نظام اخلاق دین مندائی هستند که در نظامهای اخلاقی سایر ادیان به روشنی قابل مشاهدهاند.
الهدف من تدوین هذه المقالة هو دراسة وبیان النظام الأخلاقی لواحد من أقدم الأدیان التوحیدیة والدین العرفانی الوحید الذی ما زال حیا حتی عصرنا الراهن، وهو دین الصابئة المندائیین، وأسلوب البحث فیها وصفی تحلیلی، حیث اعتمد الباحثون علی المصادر المقدسة للصابئة وبالأخص کتاب الکنز العظیم "کنزا ربا" وتعالیم النبی یحیی (ع).
بعد أن تطرق الباحثون إلی تدوین بحث مقتضب حول تأریخ الصابئة المندائیین ومعتقداتهم الدینیة، بادروا إلی تحلیل أصول النظام الأخلاقی لهم فی إطار ثلاثة محاور هی الإلهیات و الأنثر و بولوجیا والإبستمولوجیا، ولدی استکشافهم وبیانهم لمبادئ النظام الأخلاقی الحاکم علی هذا الدین، رکزوا البحث علی المسائل الأنثروبولوجیة والإبستمولوجیة له، وذلک ضمن نظریة القیم والأصول الأخلاقیة والهدف الغائی للأخلاق. وفی نهایة البحث أثبتوا وجود أربعة أصول أساسیة للنظام الأخلاقی فی هذا الدین تتطابق مع نظائرها فی سائر الأدیان بکل وضوح؛ وهذه الأصول عبارة عن محوریة الأخلاق الإلهیة والمحبة والمسؤولیة الأخلاقیة والقاعدة الذهبیة.
This research seeks to investigate the moral code of one of the oldest monotheistic religions and only living mystical religion in the world، i.e. Manda'i Sabaeans. This paper cites Sabaeans' sources، specially 'Ginza Rba' and 'The Book of John' using a descriptive-analytical method. It expounds the foundations of Sabaeans' moral code in theology، anthropology and epistemology and touches on their history and beliefs. The anthropology and epistemology of this religion should be the basis for studying the components of the moral code of this religion in order to discover its moral code. This paper concludes that "moral theism، affection، moral responsibility and the golden rule" are the four fundamental principles of Manda'i's moral code which is true of the moral systems of other religions.
خلاصه ماشینی:
"com دریافت: 08/04/1396 ـ پذیرش: 23/08/1396 چکیده هدف این پژوهش، بررسی و تبیین نظام اخلاقی یکی از قدیمیترین ادیان توحیدی و تنها آیین عرفانی زندة جهان، یعنی دین صابئین مندائی است که با روش توصیفی– تحلیلی و با مراجعه به منابع مقدس آنان، به ویژه گنزا ربا و تعالیم یحیی( انجام گرفته است.
متون مقدس دین صابئین مندائی، نشان میدهد که بخش وسیعی از آموزههای آنان، سرشار از مسائل و تعالیم اخلاقی است که از جانب پروردگار بلندمرتبه (حیی ربی قدمایی) به سوی پیامبران آنان وحی شده تا امکان خودسازی و رسیدن به کمال را برای انسانها فراهم نماید.
یکی از نکات کلیدی نظریة معرفتشناسی مندائی مرتبط با مقولة اخلاق، این است که دین صابئین مندائی، علت اساسی کفر، شرک و انجام رذایل اخلاقیای همچون دروغگویی، دزدی، زنا، سحر و...
اصل مسئولیت اخلاقی، حاکی از این است که فرد باید نسبت به مقاصدی که در نظر گرفته و اعمالی که برای نیل به آنها انجام میدهد، احساس مسئولیت کند: ـ هر انسانی از اعمال خود مورد بازخواست قرار میگیرد و هیچ انسانی، به جای دیگری در حساب مشارکت نمیکند(گنزا ربا، 2001، ص200).
هدف نهایی اخلاق از دیدگاه دین مندائی بر اساس آنچه در بررسی مبانی اخلاق مندایی مطرح شد، خداوند (هیی ربی قدمایی)، نهتنها آغاز و منتهای جهان هستی است، بلکه مبدأ خیر، رحمت، و منشأ همة کمالات است.
به همین دلیل، حضرت یحیی(، اسوة اخلاق مندائی، در توصیههای خود به مؤمنان، آنان را اینگونه از انجام منکرات برحذر میکند: فرزندانم بر حذر باشید و بترسید از اینکه در این دنیا فسق و سرقت نمایید؛ زیرا فاسق و سارق به سوی کمال عروج نمیکنند و به جهان نور نمیرسند."