چکیده:
هدف: موضوع اخلاق و رشد اخلاقی جایگاه ویژه ای در فرهنگ اسلامی دارد و مورد توجه خاص امام علی(ع) بوده است. از سوی دیگر، نظریه پردازان مختلفی هر یک بنابر زمینه ایدئولوژیکی و فرهنگی خود در این زمینه نظریه پردازی کرده اند و اکثر آنها نتوانسته اند از زندگی عرفی انسان فراتر رفته، بنیانهای روحانی و انگیزشی در اخلاق را که ریشه در فطرت الهی آدمی دارد، مورد توجه قرار دهند. هدف پژوهش حاضر، بررسی نظریه رشد اخلاقی کولبرگ با رویکرد نهج البلاغه است.
روش: روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با تمرکز بر رویکرد تحلیل محتوا و از جهت هدف، کاربردی است.
یافته ها: مراحل یک و دو و سه نظریه کولبرگ در متون نهج البلاغه دیده نشد و مفاهیم قضاوت اخلاقی در نهج البلاغه شامل مراحل چهار و پنج و شش بودند.
نتیجه گیری: تحلیلها نشان داد که امام علی(ع) در موقعیتهای اجتماعی و آنجا که برای عموم مردم صحبت می کردند و مسائلی همچون یاری انسانها را متذکر می شدند، از ادبیات مرحله چهار استفاده می کردند؛ اما در موقعیتهایی که به تبیین رابطه خود با پروردگار یا بیان اشتیاق خود به شهادت یا بیان نگرش خود به اجرای عدالت و ... می رسند، از ادبیات مرحله پنج و شش استفاده می کنند.
Objectives: Moral issue and moral growth is one of the most important human life dimensions from the beginning of human history till now. The present research aims at Analyzing moral growth in terms of NahjolBalaghah with a glance at Kohlberg theory.
Method: The method of the study is descriptive analysis survey with focusing on content analyzing approach and in terms of the goal is applied. In this research with considering moral growth steps in opinion of Kohlberg، whole sermons and envelopes of Imam Ali in NahjolBalaghah has been examined، and 101 case have been selected among them which included moral issues. Then 101 case of moral meaning، according to the three sub question have been examined.
Results: The results of the study indicate no relationship between the first، second and third phase of Kohlberg theory and NahjolBalaghah . the moral judgment concepts in NahjolBalaghah are including the forth، fifth and six phases.
Conclusion: The author of the article concludes whenever Imam Ali was addressing the ordinary people and advising them for more cooperation ; the literature of the forth phase is applied . on the other hand whenever Imam Ali was describing his relationship with Allah and his enthusiasm for martyerdom or his attitude toward justic ; the literature of the fifth and six phase are applied.
خلاصه ماشینی:
رشد اخلاقی از دیدگاه نهجالبلاغه با مد نظر قرار دادن نظریۀ کلبرگ ( علیاصغر کاکوجویباری مهناز علیاکبری دهکردی فریده صیدی چکیده هدف: موضوع اخلاق و رشد اخلاقی جایگاه ویژهای در فرهنگ اسلامی دارد و مورد توجه خاص امام علی(ع) بوده است.
نتیجه گیری: تحلیلها نشان داد که امام علی(ع) در موقعیتهای اجتماعی و آنجا که برای عموم مردم صحبت میکردند و مسائلی همچون یاری انسانها را متذکر میشدند، از ادبیات مرحلۀ چهار استفاده میکردند؛ اما در موقعیتهایی که به تبیین رابطۀ خود با پروردگار یا بیان اشتیاق خود به شهادت یا بیان نگرش خود به اجرای عدالت و ...
پژوهش حاضر درصدد بررسی این موضوع، از طریق پاسخگویی مستدل و تحلیلی به پرسشهای ذیل است: مراحل رشد اخلاقی در متن نهجالبلاغه در شش مرحله قضاوت اخلاقی کولبرگ بر پایۀ کدام مراحل استوار است؟ تفاوت مراحل در مضامین کتاب نهجالبلاغه براساس کدام موقعیت و متن پیام است؟ کتاب شریف نهجالبلاغه مضامین اخلاقی را در مراحل ششگانۀ نظریۀ کولبرگ، با چه مدل مفهومی بیان میکند؟ ب) مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش اخلاق، رشتهای است که در حد فاصل فلسفه و روانشناسی قرار دارد.
در ادبیات مرحلۀ 5، امام علی(ع) پا را از موقعیتهای اجتماعی و ارشاد و انذار خلق در اجتماع به منظور داشتن جامعهای سالم و پویا، فراتر نهاده و به انجام عمل اخلاقی برای رضای خدا و اخلاقگرایی توأم با تقواپیشگی میپردازند که این موقعیت، بالطبع فردیتر بوده و مشمول همۀ افراد جامعه نمیشود، بلکه خاصان و پاکان را شامل میشود.