چکیده:
آیت الله شیخ محمدباقر رسولی رشتی از علما و مجتهدین صاحب نام گیلان در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی بود. ایشان در حوزه علمیه نجف نزد مراجع تقلید و بزرگان بسیاری درس خواند و به اجتهاد رسید. در پایان تحصیلات، به رشت بازگشت و به تدریس علوم حوزوی و تبلیغ دین پرداخت. او در مسجد بادی الله رشت نماز جماعت اقامه می کرد و به درد دل مردم گوش می داد. در زمان نهضت اسلامی جنگل از دوستان میرزا کوچک و از مجتهدین طرفدار نهضت بود که از نهضت حمایت کرد.
همزمان با شهادت میرزا کوچک و آغاز گسترش یافتن دامنه دیکتاتوری رضا خان بر ایران، بسیاری به کنج عزلت خزیدند و ادامه مبارزه سخت شد. ولی آیت الله رسولی در میانه میدان ایستادو به طور جدی به مقابله با کژی ها پرداخت. ایشان، تیغ تند اعتراضات خود را به دربار و اطرافیانش معطوف کرد و مبارزاتش را دنبال کرد. وی در دوره ششم مجلس شورای ملی کاندیدا شد تا مبارزات را از داخل رژیم یعنی از تریبون مجلس شورای ملی پیگیری کند. اما خواست رژیم رضاشاه و نیز کنسولگری انگلیس بر رای نیاوردنش بود؛ پس این انتخابات به صحنه کارزار بزرگ مردم رشت به رهبری آیت الله رسولی با عامل وقت رضاشاه در گیلان یعنی فضل الله زاهدی بدل شد. این درگیری از ابتدای سال 1305 شروع شد و تا پایان این سال ادامه داشت و در سطح ملی این رژیم را به چالش کشید و در نهایت با درگیری خونینی به پایان رسید.
بعد از این آیت الله رسولی مدت ها در تبعید و زیر نظر قرار داشت. بعد از آن به اجبار به تهران رفت و در آنجا ساکن شد. ایشان در زمان نهضت ملی نفت به رهبری آیت الله کاشانی، بار دیگر کاندیدای مجلس شد ولی باز مثل قبل، خواست دربار بر خواست مردم چربید. ایشان در مدت عمرش هرگز از مبارزه دست نکشید و همیشه برای احیای اسلامی تلاش می کرد.
خلاصه ماشینی:
او ابتدا علي اکبر درخشاني را راهي رسولي و آيت الله شيخ علي علم الهدي براي گيلان کرد و سپس در٢٠دي ١٣٠١ تشکيل حکومت ديني در زمان نهضت جنگل محمدحسين آيرم را به گيلان فرستاد و بعد در زمان پهلوي ها، به رشد فکري مردم که چند سال بعد به رياست شهرباني ايران انجاميد تا جايي که در بهمن ١٣٥٧ اين کل کشور رسيد.
اما قيام آيت الله رسولي را بر عهده گرفت که عملاً رياست مانند بسياري از رخدادهاي دوران معاصر، گيلان بر عهده اش بود مورد بغض جريان روشنفکري که سر در آخور ديکتاتوري رضاخان داشت قرار گرفت و چه در زمان وقوع اين جنبش و چه بعد از آن ، با کينه توزي از آن ياد کردند.
حسن شمس گيلاني ، تاريخ علما و شعراي گيلان (مختصرياز شرح حال رجال گيلان )، تهران ، کتابفروشي و چاپخانه دانش ، ١٣٢٧، ص ١٢٨؛ صادق احسان بخش ، دانشوران و دولتمردان گيل و ديلم ، رشت ، صادقين ، ١٣٨٠، ص ٢٥٥؛ تاريخ ولادت آيت الله رسولي در جايي درج نشده ولي طبق شواهد مي توان گفت که ايشان متولد حدود سال ١٢٦٠ش (١٢٩٨ق ) بوده است .
همراه با ايشان ، يکي از چهره هاي مجتهد و مبارز ديگر يعني آيت الله شيخ علي علم الهدي فومني ١ که علاوه بر نهضت جنگل ، سابقه مبارزات در مشروطه داشت براي انتخابات ششمين دوره مجلس شوراي ملي کانديدا شدند.
گفت آيا ممکن است خلاف باشد؟ گفتم با اشتهارات و تواتر، خير!» (همان ) در روز ١١آبان حسن خان ظهيرالملک صرفا به خاطر کمک به زاهدي در مقابله به عنوان حاکم گيلان (استاندار) وارد با آيت الله رسولي بود و او بعد از انجام رشت شد.