چکیده:
طی سه دهه اخیر، نظام حسابداری و گزارشگری مالی بخش عمومی کشورهای توسعه یافته عمدتا تحت
تاثیر مفهوم پاسخگویی مالی و عملیاتی دگرگون شده است. نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولتی و
بخش عمومی کشور ما نیز از این تحولات بی بهره نمانده و طی سالهای اخیر گامهای بزرگی در راستای
پررنگ شدن جایگاه مفهوم مذکور در این نظام برداشته شده است. از جمله این گامها میتوان به تدوین
بیانیههای چهارچوب نظری، استانداردهای حسابداری و چند پیشنویس استاندارد از سوی سازمان
حسابرسی برای گزارشگری مالی بخش عمومی و همچنین انتشار بیانیههای مفاهیم و اصول از سوی مرکزمطالعات و برنامهریزی شهر تهران برای گزارشگری مالی شهرداریها اشاره نمود. بنابراین اهمیت بررسیاین مفهوم و ارتباط آن با حسابداری و گزارشگری مالی بخش عمومی در محافل علمی حسابداری ایران بیش از پیش احساس میگردد. بر این اساس در مقاله پیش رو به بررسی مفاهیم رابطه و مسئولیت
پاسخگویی، دلیل اهمیت و ضرورت این مفاهیم کلیدی درحسابداری و گزارشگری مالی بخش عمومی و
ربط آن به این حوزه از حسابداری و گزارشگری مالی پرداخته میشود. در این راستا چهارچوب مقاله
حاضر به ترتیبی است که ابتدا رابطه پاسخگویی تشریح، سپس مفهوم رابطه و مسئولیت پاسخگویی عمومیمعرفی، در ادامه بحث ضرورت مسئولیت پاسخگویی عمومی مطرح، بعد از آن با نگاهی سیستمی ارتباطبین پاسخگویی عمومی و حسابداری دولتی تبیین و نهایتا یک نتیجهگیری و جمعبندی مختصر از مباحث
مطرح شده ارائه میگردد.
خلاصه ماشینی:
نظر باباجاني (١٣٨٢) مبني بر اينکه "با صدور بيانيه ٣٤ هيئت تدوين استانداردهاي حسابداري دولتي آمريکا در ژوئيه ١٩٩٩، مسئوليت پاسخگويي در فرآيند گزاشگري مالي بخش عمومي اين کشور بيش از پيش مورد تاکيد قرار گرفته است "، گواه اين ادعا خواهد بود.
چراکه بند ٣٨ بيانيه ي "اهداف گزارشگري مالي بخش عمومي"، تدوين شده توسط سازمان حسابرسي، چنين مقرر ميدارد که : "گزارشگري مالي بايد از يکسو به دولت کمک کند تا مسئوليت پاسخگويي عمومي خود را ايفا و از سوي ديگر استفاده کنندگان را قادر سازد تا نحوه انجام مسئوليت مذکور را ارزيابي نمايند"؛ و در بيانيه مفهومي "هدف ها و ويژگيهاي حسابداري و گزارشگري مالي شهرداريها" نيز مسئوليت پاسخگويي به عنوان مفهوم بنيادين مجموعه بيانيه ها معرفي شده است .
بنابراين چهارچوب هاي نظري شکل گرفته براي حسابداري و گزارشگري مالي بخش عمومي ايران ، اعم از دولت و شهرداريها، بر مفهوم کليدي مسئوليت پاسخگويي مبتني است .
بنابراين پاسخگويي عمومي را ميتوان رابطه اي دانست که طي آن راهبران و مديران موسسات و نهادهاي عمومي و دولتي و دولت به تشريح و توجيه اعمال و تصميمات خود در برابر عموم مردم پرداخته ، به پرسش هاي مطرح شده از سوي ايشان پاسخ داده ، مردم بر اساس پاسخ هاي دريافتي قضاوت هايي نموده و تصميماتي را اتخاذ خواهند کرد که داراي پيامدهايي براي پاسخگويان است .