چکیده:
تصاویر نقشبسته بر روی اشیای باستانی در باورها، اسطورهها و اعتقادات فولکلوریک ملتها ریشه دارند. بر این اساس میتوان با بهرهگیری از مطالعات فولکلور، مردمشناسی، پژوهش در ادبیات شفاهی و ادبیات عامیانه و اسطورههای محلی به دنیای پر رمز و راز این نقوش پا گذاشت. به دنبال کشف یک کمربند مفرغی متعلق به هزاره اول ق.م. در پیرانشهر (جنوب دریاچه اورمیه)، که منتسب به هنر مانّایی است و بررسی نقوش آن، ردپایی از یک داستان کهنه فولکلوریک کردی با نام «بهیتی کل و شیر» ـ که اکنون نیز در محافل و مجالس سنتی کردستان روایت میشود ـ ظاهر شد. احتمال میرود این نقش و نگارها پیشینه تاریخی این داستان فولکلوریک را به هزارههای اول و دوم ق.م. بازگردانند. در این مقاله سعی بر آن است تا با رویکرد مقایسهای و مطالعات میانرشتهای ارتباط میان تصاویر نقشبسته بر روی این اثر تاریخی و «داستان فولکلوریک شیر و گاو نر» مشخص شود.
Most of the images on the ancient antiques and objects have their root in the folkloric and ancient beliefs، myths، anecdotes and faith of the nations. Thus by referring to the folkloric and anthropologic studies on the one hand and investigation and research on the oral literature and folk literature، local myths and legends on the other hand، we can explore the mysterious world of these images. Following the discovery of a gunmetal belt from the first millennium B.C. in Piranshahr; city located in southern part of Urmiah lake، related to the Mannai art and culture and investigating its images، some tracks of an ancient Kurdish folkloric story called “Beyeti goat and the lion” which is narrated in the traditional Kurdish circles has been found. It is possible that these images have historic roots of this folkloric story from the first and second millennium B.C. In this paper the author seeks to determine the relation between the images of this historic object and the story of “Beyeti goat and the lion” by adopting comparative approach and interdisciplinary studies.
خلاصه ماشینی:
٢. هدف و روش پژوهش در اين پژوهش سعي بر آن است تا از طريق مطالعات بينامتني بين باستان شناسي، نمادشناسي و ادبيات شفاهي و لحاظ کردن رويکرد توصيفي ـ تحليلي و روش کتابخانه اي و همچنين روش مصاحبۀ مستقيم و آزاد با افراد و محققان صاحب نظر به تشريح نگارة جدال ميان شير و گاو نر منقوش بر روي يک کمربند مفرغي منسوب به فرهنگ و هنر مانايي مکشوفه از پيرانشهر بپردازيم و به شناخت نوعي ارتباط ميان اين نقوش و داستان فولکلوريک کردي شير و گاو نائل آييم .
٣. پيشينۀ پژوهش مطالعات تطبيقي در زمينۀ ريشه شناسي و نمادشناسي نقوش باستاني و تطابق اين نقوش با داستان هاي اساطيري و بعضا فولکلوريک ملت ها که با عنوان ميراث معنوي شناخته 73 شده ، ساليان درازي است که بخشي از ذهنيت باستان شناسان ، مردم شناسان ، پژوهشگران هنر و ادبيات و محققان حوزة فرهنگ و نشانه شناسي را به خود جلب کرده است .
براي مثال ميتوان از واکاوي نقوش اسطوره اي جام زرين حسنلو (قره آغاجي و حاتم ، ١٣٨٩؛ ديبا، ١٣٥٧؛ ;٢٠٠٣ ,Rubinson ;١٩٨٦ ,Winter ١٩٥٩ ,١٩٦٠ ,Porada ;١٩٦٦ ,Mellink) پلاک سينۀ حسنلو (١٩٨٦ ,Winter)، نقوش اساطيري زيويه (معتمدي، ١٣٥٧، ١٣٧٦؛ مارتين ، ١٣٥٩؛ ساعد موچشي، ١٣٨٥) يا جام برنزي ارجان (صراف ، ١٣٦٩؛ آيت اللهي و نوروز، ١٣٨٨) و مطالعات مشابه نام برد.
نقش جدال ميان شير و گاو بر روي لباس آشوربانيپال در نمرود هم مشاهده شده است (٢٠٠٢ ,Stronach) (تصوير شمارة ٨) که نشانۀ پيشينۀ حضور اين نقوش در فرهنگ و هنر و اسطوره هاي بين النهرين است .