چکیده:
روزنامۀ جنوب با طرح نظریة «دولت مستقل مقتدر»، بر این باور بود که دولت بایستی در مقابل نقشهها و طرحهای دولتهای اروپایی، به خصوص انگلستان در حوزۀ نفت ایستادگی کند و با تکیه بر اتحاد و وحدت ملی درصدد کسب منافع ملی گام بردارد. هدف نوشتار حاضر آن است تا تصویری مستند از کنش دولت انگلستان در قالب شرکت نفت انگلیس و ایران بر مبنای نوشتار روزنامة جنوب ارائه دهد که نویسندگان آن بر این باور بودند که این شرکت به نمایندگی از دولت انگلستان عمل میکند و سازمان سیاسی یا به گفتة روزنامه «پلتیکی» است که در تحت پوشش آن درصدد گسترش منافع انگلستان در ایران است. به این ترتیب روزنامة جنوب خود را به عنوان اولین مخالف قرارداد دارسی در ایران مطرح میکند و با رصد اقدامات انگلستان نقض مواد این قرارداد را انعکاس میدهد. در نوشتار حاضر پرسشی که نویسنده با روش تحقیق تاریخی و با مطالعة روزنامه، درصدد پاسخگویی به آن است، بررسی این دیدگاه روزنامة جنوب به قرارداد دارسی است که از آن بهعنوان سازمانی پلتیکی یاد میکنند تا مبانی و علل این نگاه روزنامه مشخص شود.
One of the most important newspapers of the Constitutional Revolution period، published by Mohammad Bagherkhan Tangestani، is the Rooznameh Jonob. The examination of the critical stance of the Rooznameh Jonoub، in anticipation of the theory of Powerful Independent Government، believes that the government must stand against the plans of European governments and seek national interests on the basis of national unity. The purpose of the present paper is to present a documentary view of the British Government's action in the form of Anglo-Iranian Oil Company during the constitutional era.The newspaper's authors believed that the company was acting on behalf of the British government and was not a commercial organization، but a political organization، in the context of which it seeks to extend the interests of England in Iran، Rooznameh Jonoub itself is the first to oppose the Darcy contract in Iran.The question that author attempts to answer is why the Rooznameh Jonoub view about England and the Darcy contract، which they call a political organization، to determine the causes of this newspaper's view.
خلاصه ماشینی:
مقدمه نوشتار پیش روی مواضع یکی از روزنامه های عصر تجربۀ مشروطه ، یعنی روزنامۀ جنوب را دربارٔە انگلستان با تأکید بر نقد قرارداد دارسی بررسی میکند؛ این روزنامه مواضع انتقادی زیادی دربارٔە نفوذ و اقدامات دول خارجی و به خصوص انگلستان در کشور داشت و با نوشتن مقالات روشنگرانه و ترجمۀ برخی آثار نویسندگان خارجی، سعی میکرد حکومت قانون و مشروطه را به مردم در آن دوره معرفی کند و با زبانی صریح و تند، به انتقاد از دخالت بیگانگان و همچنین عناصر پرنفوذ داخلی به یک میزان اهتمام داشت و در این خط مشی نیز ثابت قدم بود.
فشارهای همه جانبۀ این دو کشور در کنار رشد آگاهی در میان بخش نخبۀ مردم از سویی زمینه ساز شکل گیری جنبش مشروطه برای محدودکردن قدرت پادشاه شد تا به این ترتیب کشور در مدار توسعه قرار گیرد، اما شکل گیری جنبش مشروطه و روی کار آمدن مجلس شورای ملی نیز نتوانست از نقش دول قدرتمند همسایۀ شمالی و جنوبی بکاهد؛ به همین دلیل یکی از اهداف محمدباقرخان تنگستانی از تأسیس روزنامۀ جنوب ایران ، تأکید بر تقویت دولت مرکزی از طریق تصویب قوانین مناسب ، انتخاب افراد سالم و کاردان و از بین بردن نفوذ بیگانگان از طریق تقویت قانون در کشور بود؛ چراکه نویسندگان این روزنامه تأکید داشتند که رهایی کشور از این مشکلات ، تنها با آگاهیبخشی به عموم مردم و اصلاح وضع کشور از طریق مشارکت آگاهانۀ مردم قابل تحقق است و این آگاهی از طریق اطلاع رسانی تحولات جاری کشور و بیان اقدامات کشورهای دیگر به خصوص انگلستان در ایران و همچنین جلوگیری از این نفوذ فزآینده از طریق قانون گذاری استوار است تا بتوان ثروت ملی از جمله نفت را برای توسعه و پیشرفت کشور به خدمت گرفت .