چکیده:
امروزه سوءمصرف مواد به یکی از دغدغههای بزرگ جوامع بشری تبدیلشده است. سوءمصرف مواد از مهمترین آسیبهای اجتماعی است که جامعه و بهطور خاص نسل جوان را بهصورت جدی تهدید میکند. از سوی دیگر، پیشگیری از خشونت در بین نوجوانان نیز از دیگر اولویتهای سلامت عمومی است. با در نظر گرفتن سوءمصرف مواد و خشونت بهعنوان یک مشکل بهداشتی، درمانی و اجتماعی و اینکه عوامل متعددی در آنها نقش دارند به نظر میرسد طراحی برنامهای موثر در جهت پیشگیری از سوءمصرف مواد و عوامل مرتبط با آن ضروری باشد. برخلاف رویکردهای تحولی گذشته، رویکرد تحول مثبت نوجوانی، دوره نوجوانی را به صورتی در نظر میگیرد که میتواند منجر به پیامدهای مطلوب و بهنجار شود و نه صرفا بهعنوان دورهای که باید مدیریت و کنترل شود. در جوامع پیشرفته به طور گسترده مداخلات و برنامههای رویکرد تحول مثبت نوجوانی با هدف پیشگیری از سوءمصرف مواد و خشونت صورت میگیرد. مداخلات تحول مثبت نوجوانی از طریق راههای مختلفی مانند شناسایی رفتارهای پرخطر از جمله سوء مصرف مواد و خشونت و با حمایت و ترغیب جوانان به دوری از رفتارهای پرخطر بهوسیله جایگزین کردن این رفتارهای آسیبزا با فعالیتهای مثبت و خدمات بهداشتی بهینه به نوجوانان، به دنبال این هستند که بتوانند میزان سوءمصرف مواد و خشونت را در بین نوجوانان کاهش دهند. بنابراین، به نظر میرسد برنامهریزی در جهت آموزش مولفههای تحول مثبت و پژوهش پیرامون این موضوع میتواند گامی مهم و موثر در پیشگیری از خشونت و سوءمصرف مواد باشد.
خلاصه ماشینی:
مرور ادبیات پژوهشی نشان میدهد که مکانیسمهایی که رویکرد تحول مثبت نوجوانی<FootNote No="122" Text=" Positive Youth Development (PYD)"/> از طریق آن سوءمصرف مواد و خشونت را کاهش میدهد آشکارا معلوم نیستند و مداخلات ارزیابیشده کمی در این زمینه وجود دارد.
مبانی نظری خشونت و پرخاشگری نظریه یادگیری اجتماعی<FootNote No="133" Text=" social learning theory"/>: بر اساس این نظریه، همانگونه که کودکان مهارتهای شناختی و اجتماعی را از طریق مشاهده عملکرد اطرافیان میآموزند، با تماشای اعمال پرخاشگرانه و خشونتآمیز نیز یاد میگیرند که پرخاشگرانه رفتار کنند (حسینی انجدانی، 1387).
برنامههای تحول مثبت نوجوانی از طریق راههای مختلفی ازجمله شناسایی عوامل خطرساز مانند علل رهایی و ترک آموزش و عدمحمایت اجتماعی، تشویق نوجوانان به دوری از رفتارهای پرخطر به وسیله درگیر کردن آنها با فعالیتهای سرگرمی مثبت و ارائه پیامها و خدمات بهداشتی بهینه به نوجوانان، پتانسیل بالایی برای کاهش سوءمصرف مواد و خشونت دارند (دیکسون<FootNote No="176" Text=" Dickson"/> و همکاران، 2016).
رویکرد تحول مثبت نوجوانی بر روی یک مدل آسیبشناسی تمرکز ندارد، بلکه هدف آن این است که نوجوانان را در به دست آوردن احساس شایستگی، خودکارآمدی، تعلق و توانمندسازی یاری دهد (سایوکانل، پاور، اریکسن و گلینگز<FootNote No="177" Text=" Ciocanel, Power, Eriksen Gillings"/>، 2017).
این عوامل میتوانند پیشزمینه علائم اولیه پرخاشگری و خشونت باشند (داج، گرینبرگ، میلن و گروه تحقیق پیشگیری از مشکلات رفتاری<FootNote No="185" Text=" Dodge, Greenberg, Malone the Conduct Problems Prevention Research Group"/>، 2008؛ لابر، فارینگتون و واچبوچ<FootNote No="186" Text=" Loeber Farrington Waschbusch"/>، 1998؛ لابر و فارینگتون، 2012؛ لوسل و فارینگتون<FootNote No="187" Text=" Lösel Farrington"/>، 2012؛ استودارد و همکاران<FootNote No="188" Text=" Stoddard"/>،2013).