چکیده:
هدف پژوهش، مقایسه تطبیقی هدف، محتوا و روش تربیت اخلاقی در فرایند تعلیم و
تربیت از دیدگاه ابن سینا و هربارت است. پژوهش به دنبال پاسخ به این سوالات بوده است:
تفاوتها و شباهتهای اهداف تربیت اخلاقی از دید ابن سینا و هربارت کدام است؟ تفاوتها و
شباهتهای محتوای تربیت اخلاقی از دید ابن سینا و هربارت کدام است؟ تفاوتها و شباهتهای
روشهای تربیت اخلاقی ابن سینا و هربارت کدام است؟ برای رسیدن به پاسخ پرسشها و برای
تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش توصیفی (تحلیلی، اسنادی) استفاده شده است. یافتهها نشان
داد که هر دو اندیشمند بر هدف اخلاقی آموزش و پرورش تاکید میکنند. در عین حال میتوان
گفت هربارت، تربیت اخلاقی مبتنی بر علم روانشناسی و ابن سینا به اخلاق با رویکردی
اسلامی معتقد است. در محتوای تربیتی ابن سینا تاکید بر آموزههای دینی با مضمونهای
اخلاقی است و هربارت بر محتوای مبتنی بر علائق فراگیران تاکید دارد. در روشهای تربیتی ابن
سینا تاکید بر روشهای تلقین، بحث و گفتگو است و هربارت بر روش خاص علمی مبتنی بر
اصول روانشناختی تاکید دارد.
خلاصه ماشینی:
با عنایت به این مطالب ، ابن سینا و هربارت هر دو از اندیشمندانی هستند که در زمینه اهداف ، محتوا و روشهای تعلیم و تربیت ، نظریات جامع و تأثیرگذاری ارائه کرده اند که از دو خاستگاه متفاوت ولی با تأکید بر یک مفهوم یعنی تربیت اخلاقی تأثیرگذار در شکل گیری نظام تربیتی خاص بوده است .
او تربیت اخلاقی فرد را در جامعه تضمین کننده کمال و سعادت او در دنیا و آخرت میداند؛ بدین ترتیب ، تعلیم و تربیت در فلسفه آموزش و پرورش اسلامی مورد نظر ابن سینا به طور جدایی ناپذیری با خیر اخلاقی مرتبط است و بدون تعهد اخلاقی به آموزش و پرورش و علم به عنوان ابزاری غیر مسئولانه و خطرناک نگریسته میشود (زیبا کلام مفرد، ١٣٨٠: ١٤١).
هربارت معتقد است هدف نهایی آموزش و پرورش باید تربیت اخلاق و تکوین ویژگی و سرشت کودک باشد و نیز دارای دین و ایمان گردد (نقیب زاده ، ١٣٨٣: ١٥٩).
با مطالعه آرا و اندیشه های ابن سینا و هربارت درباره هدف ، محتوا و روش تربیتی در فرایند تعلیم و تربیت اخلاقی مطابق سوالات پژوهش ، نتایج نشان داد که بین ابن سینا و هربارت در تأکید بر برخی اصول همانندیها و تفاوتهایی وجود دارد که به این قرار است : الف ) شباهتها و تفاوتها در هدف هر دو اندیشمند بر هدف اخلاقی آموزش و پرورش (آموزش و پرورش اخلاق محور) تأکید میکنند و راه رسیدن به سعادت را کسب فضیلت میدانند.